Жақ (лингвистика)

Жақ, тіл білімінде — сөйлеуші мен өзгелер арасының қатынасын білдіретін, зат есім мен етістікке тән грамматикалық категория.

Қазақ тілінде жақтық мағына жіктік, тәуелдік жалғауларымен беріледі. 1-жақ — сөйлеуші, айтушы жақ, 2-жақ — тыңдаушы жақ, 3-жақ — бөгде жақ деп аталады.

Зат есім 3-жақта жіктеледі, тәуелденеді:

• 1-жақ: «Мен ұстаз-бын».
• 2-жақ: «Сен ұстаз-сың». «Сіз ұстаз-сыз».
• 3-жақ: «Ол ұстаз»;
• 1-жақ: «Менің үйім».
• 2-жақ: «Сенің үй-ің». «Сіздің үй-іңіз».
• 3-жақ: «Оның үй-і»;

Бірақ зат есімнің бәрі емес, адамға, оның кәсібіне, бейіміне қатысты зат есімдер ғана жіктеледі. “Мен жақсымын”, “Сен басшысың”, т.б.

Етістік те 3 жақта, белгілі бір шақта тұрып жіктеледі. Мыс.,

• 1-жақ: «Мен айтқан-мын», «отыр-мын».
• 2-жақ: «Сен айтқансың», «отыр-сың», «Сіз айтқан-сыз», «отырсыз».
• 3-жақ: «Ол айтқан», «отыр».