Жер құрғату

Жер құрғату— топырақ қабатындағы артық суды және жер бетінің сіңген суын, жер асты суының деңгейін төмендету үшін артық суды жер құрғату жүйесі арқылы басқа жаққа бұрып әкету. Осы арқьлы құрғатылған жерде су мен ауа алмасуы реттеледі, гидротехникалық және агротехникалық шаралар арқылы жерді қалпына келтіру жүмыстары жүргізіледі.

Жер құрғату қарқындылығы

Жер құрғату қарқындылығы— жер асты суларының деңгейін төмендету жылдамдығы немесе жер бетінің артық суын басқа жаққа бұрып әкету немесе құрғатылған жерді ауыл шаруашылығында тиімді пайдалану, ондағы құрылыс желілерін дүрыс орналастыру шаралары. Кәріз жүйесінің құрылымдары мен көрсеткіштері ауыл шаруашылығы дақылдарының талабына сай болуы керек.

Жер құрғату режімі

Жер құрғату режімі — ауыл шаруашылығы дақылдарын жинап алғанға дейінгі әр түрлі кезеңде топырақтың су және ауа режімдерін жақсарту шараларын жүргізе отырып, құрғатылатын жерге мелиорациялық желілер жүргізу. Бұл үшін жер асты және жер беті суларының, сонымен бірге топырақ ылғалдылығы мен ауа режімдерінің көмегімен құрғату режімін анықтайды.

Жер құрғату сорғы станциясы

"Кейтон жер құрғату сорғы станциясының су қалдығы"

Жер құрғату сорғы станциясы— ауыл шаруашылық, санитариялық немесе құрылыс мақсатында топырақтағы жөне грунттағы су деңгейін төмендету, топырақтағы артық ылғалды жою үшін құрғату алқабындағы суды сорып төгуге немесе тасымалдауға арналған сорғы станңиясы. Жер құрғату сорғы станциясы ашық кәріз-каналдардан, вертикаль және горизонталь кәріздеу жүйесінен, құрылысытық қазаншүңқырдан немесе ұңғымалардан суды тасымалдауға, тасқын немесе нөсер жаңбыр суларын уақтылы, ал грунт суын жыл бойы сорып төгу үшін құрылады. Климатқа, құрғату каналдарының биіктігіне және басқа да гидротехникалық құрылыстардың орналасуына қарай мелиорациялық жер құрғату сорғы станциясы үш түрге бөлінеді:

• құрғату-сорғы станциясы — табиғи ылғалдылығы дақылдардың өсіп-өнуіне зиян келтіретін егіс алқабындағы артық суды азайтып және есепті деңгейден асырмай реттеп отыратын құрылғы;

• құрғату-суармалау сорғы станциясы — табиғи ылғалдылығы дақылдардың өніп-өсуіне кейде жетіспей, кейде артылып жататын аймақтағы қосарланған станция;

• құрғату-ылғалдандыру сорғы станциясы — табиғи ылғалдылығы дақылдардың өніп-өсуіне зиян келтіретін егіс аймағының су деңгейін төмендетіп, ал ылғалдылығы азайып кеткенде, осы құрғату каналдарына қайта су жіберудің арқасында су деңгейін көтеріп, егіс алқабын ьлғалдандыру про- цесін атқаратын станция. Мысалы, Жамбыл облысы, Жуалы ауданында Тасөткел бөгенін салудың барысында Б.Момышұлы атындағы елді мекенінің грунт суын төмендету мақсатымен салынған сорғы станциясы елді мекенді айналдыра салған ашық канал-кәріздер арқылы жиналған суды әкетуге арналған. Бүл станциядағы сорғы агрегаттары электр энергиясы мен іштен жанатын қозғалтқыштардан қуат алады.