Карл Вальдемар Циглер
| Карл Вальдамер Циглер | |
 | |
| Туған күні |
26 қараша, 1898 |
|---|---|
| Қайтыс болған күні |
Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
| Азаматтығы | |
(26.11.1898 - 11.08.1973).
Неміс химигі. Марбург университетін бітірген (1920). Сонда оқытушы (1923-1926), Гейдельберг университетінің профессоры (1927-1936). Галл университетіндегі химиялық институттың директоры (1936-1943), Мюльхеймде Кайзер Вильгельм институтының директоры (1943-4969), сонымен бірге Ахен қаласындағы Жоғары техникалық мектебінде директор болып жұмыс істеген. Негізгі ғылыми еңбектері органикалық химия мен полимерлер химиясы саласында. Жәй эфирлерге металдық натрий не калийдің әсерінен сілтілі металдардың алкилді туындыларын алу әдісін ұсынды (1923). Мұндай қосылыстар қанықпаған көмірсутектердің полимеризациясына себеп болатынын көрсетті (оның ішінде бутадиен және стирол). Металдық литийдің галогеналкилдерімен әрекеттесуі Гриньяр реакциясы тәрізді өтетінін және метилалкилдерге әкелетінін ашты; (1930) литийдің алкил туындылары құрғақ эфирдегі металдық литийге галогеналкилдің әсерінен түзілетінін тапты. Динитрилдерді циклдеу арқылы макроциклді кетондарды алу әдісін ашты (1933, Циглер реакциясы). 1934 жылы литийалкилдердің нитрилдермен әрекеттесіп иминонитрилдер түзілуін, соның нәтижесінде жасанды мускон алуын ашты (1942). N-бромсукцинимид көптеген олефиндермен әрекеттесетінін көрсетті. 1950 жылы сақинасында 8-12 көміртегі бар циклоалкендер үшін цис- және транс-изомерлер болатынын дәлелдеі. 1950 жылы бутадиеннің термиялық циклодимерленуін өткізді. 1949 жылы жоғары - олефиндерді этиленнен, өршіткі ретінде метилалкан мен литий гидридін қолдана алу әдісін ұсынды. 1949 жылы - олефиндерді алюминий гидридімен немесе литий алюмогидридімен әрекеттестіру арқылы алюминий органикалық қосылыстардың синтезін жүргізді. 1954 жылы үшэтилалюминий және титан галогенидтерінен тұратын кешен (аралас) өршіткілер ашты., оларда төмен қысым мен температурада жоғары молекулалық полиэтилен алды. Бұл өршіткілерді модификациялау арқылы Д.Натта (Циглер-Натта өршіткілері) қарапайым қанықпаған көмірсутектердің полимерлену әдісін ашты және стереорегулярлы полимерлер синтезін жүргізді. 1955 жылы глутамин альдегидінің туындысы - Кениг тұзынан азулен алу әдісін ашты. 1956 жылы метиленмагнийді синтездеді. 1960 жылы үшизобутилалюминий ерекше жолмен автивтелінген алюминийге изобутилен мен сутектің әсерінен түзілетінін көрсетті. Нобель сыйлығының (1963 жылы Наттамен бірге) иегері.
Дереккөздер:
[өңдеу | қайнарын өңдеу]С.К.Мырзалиева "Химия" (Балаларға арналған энциклопедиялық анықтамалық Алматы 2012)