Кейкі батыр кесенесі
1916 жылғы Ұлт-азаттық көтерілістің қаһарманы Кейкі мергенге арнап тұрғызылған кесене Қостанай облысы, Амангелді ауданы, Тасты ауылында орналасқан.
Зерттелуі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Манаш Қозыбаев «Жауға шаптым ту байлап», Кейкі батырдың өмірі туралы Ғ.Мүсіреповтің, көркем әдебиетте Ақан Нұрмановтың «Құланның ажалы» романдарында жазылады, тарихшы ғалымдар М.Мырзағали, М.Сулейман, Д.Рамазан, О.Бекмағанбетов, Т.Жұртбай, Ш.Әмірбек зерттеген. Ақын С.Тұрғынбекұлы - «Кейкі батыр» поэмасы, журналист Ахметхан Байжан – «Құлан Кейкі батыр» жинағы, Шөптібай Байділдин - «Кейкі батыр» жинағы. Шөптібай Байділдин - өлкетанушы, Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институтының ғылыми қызметкері
Қысқаша анықтама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2005 жылы салынған Кейкі батыр кесенесі Амангелді ауданының Тасты ауылында орналасқан. Кесенені салу кезінде табиғи тастар пайдаланылған. Кесененің ішіне халық батырының мүсіні орнатылған. 2017 жылы осы сағананың жанынан жаңа кесене салынып, қыркүйек айында батырдың сүйегін жерлеу рәсімі өтті.
Аңыздар, тарихи мәліметтер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кейкі батыр (Нұрмағамбет Көкембаев) – 1916 жылғы Ұлт-азаттық қозғалысы тарихындағы белсенді және аңызға айналған тұлғалардың бірі. 1871 жылы Қостанай облысының Битума деген жерінде дүниеге келген, руы Орта жүз қыпшақ. Ол өз елінің бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күресті. Амангелді Иманов және қозғалыс жетекшісі Әбдіғапар ханның досы, серігі. Өзінің үзеңгілестері Амангелді Иманов, Әбдіғапар хан қайтыс болғаннан кейін Кейкі батыр кеңес өкіметіне қарсы шығып, қуғынға ұшырайды, 1919 жылдың 18 мамырында Ұлытау және Қызылқұмға кетуге мәжбүр болады. 1923 жылы көктемде ол қызыл әскерліктердің қолынан өлтірілді. Қазақ мергенінің кесілген басын қорқыту мақсатында Торғайдың орталық алаңына іліп қояды. Содан кейін оны дәлел ретінде Орынборға жібереді. Кейіннен Санкт-Петербургке Ұлы Петр атындағы (Кунсткамера) Антропология және этнография музейіне жіберіледі. 2016 жылы Кейкі батырдың сүйегі Қазақстанға жеткізілді. Венгрияның жаратылыстану ғылымдары музейінің мамандары жалпы антропологиялық талдау жасады және халық батырының бейнесін қалпына келтіру бойынша жұмыстар жүргізді.