Кен қоры

Кен қоры– кен орнын барлау жұмыстары немесе игеру кезінде анықталған жер қойнауындағы кен байлықтың мөлшері. Кен қоры кен орны, кенді аймақ, аудан, алап, мемлекет, құрлық, бүтіндей Жер шары бойынша да есептеледі. Кен қоры көлемі немесе салмағы бойынша өлшенеді: табиғи газ, бейметалл, құрылыс материалдары – м3; мұнай, көмір, металдар – тоннамен, сирек элементтер – кг-мен; алмас – каратпен өлшенеді. Кен қорын есептеу пайдалы құрамдас бөліктердің физикалық күйіне, олардың тау жыныстарында таралу сипатына байланысты болады. Кен қоры Q=VdСорт. формуласымен есептеледі, мұндағы V – кен денелерінің немесе бүкіл кеннің көлемі; d – кентастың көлемдік салмағы; Сорт.– пайдалы құрамдас бөліктердің орташа мөлшері. Кен орнының геол. құрылысының күрделілігіне, геологиялық барлаудың дәлдігіне байланысты кен байлықтардың есептелген қоры 4 категорияға бөлінеді . Кен қорының А категориясына кен денелерінің шегі, пішіні, құрылысы дәл анықталған және алынған деректерінің дәлділігі күмәнсіз қорлар жатады. Барлау нәтижесінде бұл категорияға жататын минералдық шикізаттың табиғи типтері, өндірістік сорттары, өндіру жағдайының геологиялық факторлары толық белгілі болады. В категориясына кен денелерінің шегі тек шамамен ғана анықталған минералдық шикізаттың табиғи типтері, олардың кеңістіктегі орны әлі толық анықталмаған кен қоры жатады. С1 категориясына геол. құрылысы күрделі кендердің барланған және барлана бастаған жаңа алаңдарда орналасқан қорлары жатады.С2 категориясына кеннің барланған бөліктерінің шегінен тысқары алаңда табылған қоры жатады. Кен қоры халық шаруашылығында қолдануға жарамдығына қарай баланстық және баланстан тыс болып екіге бөлінеді. Баланстық қорға техника мен экономиканың қазіргі дәрежесінде пайдалану тиімді болатын кен қоры жатады. Баланстан тыс қорларға пайдалы құрамдас бөліктері мөлшерінің төмендігінен, кен денелерінің аса үлкен тереңдікте орналасуынан, байыту мен металлургиялық өңдеудің тым күрделілігінен, кен өндірудің техникалық және гидрогеологиялық жағдайларының ауырлығынан, т.б. себептермен қазіргі жағдайда өндірілмейтін, бірақ келешекте өндірілуі ықтимал кен қоры жатады. Кен қорының баланстық көрсеткіштерін анықтау үшін минералдық шикізаттың өндірістік сапашегі анықталады (қ. Кен сапашегі). Барланған кен орындардың және кен орындарды игеру кезінде қосымша анықталған кен қоры, кен сапашегі, қорларды баланстық және баланстан тыс топтарға бөлу, анықталған қорларды бекіту, қор категориялары бойынша кеннің өндірісте игерілуге дайындығын анықтау мәселелері Қазақстанның мемлекеттік қор комиссиясында бекітіледі. Республика аумағындағы геол. басқармалардың экспедициялары мен партиялары минералдық шикізаттардың әр түрін барлап, қорларын есептеп, өндіріске тапсырып отырады.