Кино техникасы

Кино техникасы – кино түсірудің, көбейтудің және көрсетудің құрал-жабдықтарын, әдістері мен тәсілдерін жасайтын техника саласы; кинематографияда қолданылатын техникалық құралдардың жиынтығы. Кино техникасы фототехника, оптика, механика, жарық техникасы, электроника, информатика, т.б. салалардың жетістіктеріне негізделеді. Кино техникасы кино өнерінің техникалық базасы болып есептеледі. Кино өнерінің бейнелеу мүмкіндігі Кино техникасын пайдалануға тікелей байланысты, сонымен қатар кино өнері қойған талап Кино техникасының дамуына да әсер етеді. Кинематограф шыққаннан бері кино түсіргі аппараты, кино көрсету аппараты және кинотаспа оның негізгі техникалық құралы саналып келген. Кейін кинотаспа өңдейтін машиналар, кино көшіру аппараты, жарықтандыру жабдықтары, т.б. жасалды. Кино түсіретін және оны көрсететін алғашқы аппараттарды кинематографты ойлап табушылардың өздері жасаған. 1897 ж. Францияда Ш.Пате мен Л.Гомон олардың жетілдірілген түрін шығара бастады. Алғашқы кино көшіру аппаратын да солар шығарды. Фильмдерді түсіруге және басып шығаруға қажетті таспаларды “Люмьер” (Франция) және “Истмен-Кодак” (АҚШ) фленкалары шығарып тұрды. 1908 ж. Францияның “А.Дебри” кинофирмасы кассеталары ішіне орналасқан әрі фокусты алыстан түзейтін “Парво” атты шағын кино түсіру аппаратының алғашқы тобын жасап шығарды. Кино техникасының дамуындағы жаңа кезең 1918 ж. басталды. Осы кезде кино түсіру аппараттарының автоматтандырылған түрлері, микрокино түсіретін, киноға жедел түсіретін, хирургиялық операцияларды киноға түсіруге лайықталған аппараттар шықты. Кино көрсеткіні шығаруды Ресейде инженерлер П.В. Сосновский мен К.Николаев (1914 – 15) ұйымдастырды. 1919 ж. “Кино-Русь”, 1922 – 24 ж. ТОМП-3 және ТОМП-4 секілді кино көрсеткілер жасалды. 20 ғ-дың 30-жылдары кинотаспа, кино түсіргі және кино көрсеткі аппараттар, кино көшіргі аппарат, пленка өндейтін машиналар, жарықтандыру аппараттары, т.б. өндірісі жолға қойылды. Дыбыстық киноның шығуы да үлкен бір кезең болып саналады. 20 ғ-дың 50-жылдары дыбысты магниттік таспаға жазу және стереофондық жазу әдісі тарай бастады. Көп қабатты кинотаспа көмегімен үш түсті кескін алуға байланысты түрлі түсті кино шықты (Германия, 1941; АҚШ, 1950). Ұлыбритания мен АҚШ-та мұның гидротипиялық әдісі көбірек тарады. Кино техникасының жан-жақты дамуы нәтижесінде стереоскопиялық кино дүниеге келді. Көзілдірікпен көретін стереокино 1935 ж. Францияда, поляроидтық әдіске негізделгені Германияда көрсетілді. Көзілдіріксіз стереокиноны 1935 ж. КСРО-да С.Т. Иванов ойлап тапты. 1950 жылдан бастап Кино техникасының жаңа түрлері пайда болды. Үш 35 мм-лік таспаны пайдаланатын кино (1952 – 57), 35 мм-лік таспа мен анаморфотты оптиканы пайдаланатын кең экранды кино (1935 – 56), 65 – 70 мм-лік таспа пайдаланатын кең форматты кино (1956 – 59) жүйелері қолданыла бастады. Кадрды кашетирлеу әдісі қолданылатын кең экранды кино жүйесі де бар. Парктер мен көрмелерде көрсету үшін дөңгелек панорамалы кино (АҚШ, 1955) мен полиэкран (Франция, 1956) жасалды. Ғылыми-зерттеу жұмыстарында пайдаланылатын Кино техникасы бір секундта жүздеген, тіпті мыңдаған кадр түсіре алады. Қолдануға ыңғайлылығы және техникалық үнемділігі 16 мм-лік жіңішке таспалы киноның дамуына түрткі болды. Бұл, негізінен, телевизияда, оқу және әуесқойлар киносында қолданылды. 20 ғ-дың 60-жылдарынан бастап “Супер-8” жүйелі 8 мм-лік кинотаспа тарай бастады. Бұдан кейінгі жылдары Кино техникасы үздіксіз даму үстінде болды: кескін мен дыбыс сапасы жақсартылды, жарық сезгіштігі жоғары кинотаспалар жасалды, кино көшіру технологиялары жетілдірілді, т.б. 20 ғ-дың соңында электрондық-сандық технологияның кеңінен қолданылуы Кино техникасына да өз әсерін тигізді. Кино түсіруде жаңа техниканың күшімен жасалған арнайы эффектілер көрініс тапты. Фильмнің тұтас бір бөліктері компьютерлік модельдеу арқылы құрастырыла бастады.