Кондуктометрияны қолдану

Практикада көбіне су ерітінділерінің электр өткізгіштігін өлшеуге тура келеді. Кестеде кейбір заттардың меншікті электр өткізгіштігі мен меншікті кедергілерінің шамасы келтірілген. Су - өте нашар ток өткізгіш. Оның меншікті электр өткізгіштігі тәуелді, қалыпты жағдайдағы су молекуласының Н₃О⁺ және ОН^- иондарына диссоциациялануымен байланысты және ол шамамен 5 • 10⁻⁵ см/см-ге тең.

Кәдімгі дистилденген немесе деминералданған (қайнап буға, одан суға айналған) судікі одан біршама аз. Қазіргі кездегі суды тазартқыш және жұмсартқыш аппараттардың басым көпшілігі электр өткізгішті үздіксіз бақылайтын қондырғымен қамтамасыз етілген.

Күшті электролит ерітінділері үшін электр өткізгіштік шамамен ерітіндінің 10-20 процентіне дейінгі кондентрацияға түзу сызықты тәуелділікте болады. Едәуір жоғары концензрацияда ерітіндідегі иондар көбейіп, олардың аралық тартылысы артып, ион қозғалысы қиындайтындықтан, элекір өткізгіштік қайтадан төмендей бастайды. Электр өткізгіштікті өлшейтін аспаптар көп-ақ. олардын арасында кейбір қосылыстар мен белгілі концентрациялы ерітінділерге арнайы реттелген шкаласымен жабдықталған қондырғылар да жеткілікті.

Лабораторияларда, цехтарда, заводтарда, комбинаттарда, технологиялық процестерде, әр түрлі өндірістерде, су тазалайтын жүйелерде, дистилденген, диионизделген аса таза қайтымды, ағымды, техникалық сулдардың сапасын тікелей бақылауға, электр өткізгіштікті тікелей өлшеуге (тура кондуктометрия) арналған әдіс өте тиімді. Кондуктометрлік әдістің қарапайымдылығы, жоғарғы дәлдігі артықшылығын білдірсе, алынған мәліметті автоматты бакылау жүйесінде пайдалану сияқты қасиеттері тағы да бар. Кондуктомегрлік әдіс тамақ өнеркәсібінде де кең қолданылады. Сүттің, түрлі сусындардың, тағамдардың сапасын бақылау—осы әдістің үлесіне тиесілі. Кондуктометриядағы детектор әр түрлі сұйык өнім сапасын автоматты жүйе бойынша бақылау үшін әр түрлі сұйық өнімдерде, химиялық, мұнай-химиялық. фармацевтикалық, гидрометаллургияда т.б. халық шаруашылығында қолданылады.

Кондуктометрлік титрлеудің тұтыну аясы кең. Күшті минералды қышқылдар мен негіздер аса жоғарғы (10 М дейін) және төменгі (10⁻⁴ М дейін) концентрация аралығында жеткілікті дэлдікпен титрленеді. Құмырсқа, сірке және басқа да орташа күштіліктегі қышқылдар оңай титрленеді. Әлсіз органикалық қышқылдарды (янтарь, адипин, т.б.) әлсіз негізбен титрлегендегі кондуктометрлік қисықтағы сыну, осы қышқылдарды күшті негізбен титрлегендегіден әлдеқайда айқындау.

Сусыз еріткіштерді пайдалану кондуктометрлік титрлеудің қолдану мүмкіндігін кеңейтеді. Ондай еріткіштер қатарына мұзды сірке қышкылы, аммиак, ж2не сулы-диоксанды, сулы-ацетонды, сулы-спиртті және басқа да аралас қоспалар жатады. Бұл еріткіштердегі 3-4 және 5 құрамдас бөлікті қоспалар талданылады. Кондуктометрлік титрлеу әдіс імен аниондарды, мысалы күміс нитратымен галогенидтер, цианидтер, тиоцианаттар, оксалат, ванадаг, тартрат, салицилат және басқа да иондарды титрлейді.

Табиғаттағы су құрамында 10 МГК шамасындағыдай мөлшердегі хлоридтер мен сульфаттарды спиртті ерітіндіде титрлеп анықтайды. Қоспа кұрамындағы галогенидтерді алдын ала жеке құрамға бөлмей-ақ титрлеуге болады. Айталық, хроматтарды, карбонаттарды,оксалаттарды да сулы-спиртті ерітіндіде анықтайды.

Кондуктометрлік титрлеуді ЭДТА ерітіндісінде де жүргізеді. Мұндай да ешбір алдын ала жеке бөліп алмастан-ақ және жеке не екі-үш, не одан да көгі кұрамдағы қоспаны титрлей береді. Бұл әдіспен Fe³⁺, Cu²⁺. Ni²⁺, Со²⁺, Zn²⁺, Pb²⁺, Cd²⁺, Са²⁺, Mg²⁺ т.б. катиондарды анықтайды. Судың жалпы кермектілігі кондуктометрия әдіс імен оңай анықталады.