Кінәз Игорь (опера)
Кінәз Игорь (Орыс: Князь Игорь) — орыс композиторы А. П. Бородиннің төрт әрекеттегі прологы бар шығармасы.
Либреттоның дерек көзі ретінде Игорь кінәзінің сәтсіз жорығы туралы баяндайтын «Игорь полкі туралы жыр» атты ежелгі орыс әдебиетінің ескерткіші алынды.
Операның алғашқы көрсетілімі 1890 жылдың 23 қазанында (4 қарашасында) Петербургтың Мариин театрында қойылды.
Құрылу тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1869 жылдың 18 сәуірінде болған Л. И. Шестаковтың музыкалық кешінде В. В. Стасов композиторға опералық сюжет ретінде «Игорь полкі туралы жырды» ұсынған. А. П. Бородин қызығушылықпен жұмысқа кірісіп кетті, Путивель аймақтарында болып қайтты,тарихи және музыкалық деректерді зерттеумен айналысты.
Опера 18 жыл бойы жазылды, бірақ 1887 жылы композитор қайтыс болып, опера аяқталмай қалды. А. П. Бородиннің жазбалары бойынша бұл істі Александр Константинович Глазунов және Николай Андреевич Римский-Корсаков аяқтады. Глазунов естеліктері бойынша увертюраны фортепианода ойналғанын естігені бойынша қайта жаңартты. Сонымен қатар ол үшінші әрекетті оркестрлеп шығарды. Н. А. Римский-Корсаков прологты оркестрлеп, бірінші, екінші және четвёртое детөртінші әрекеттерді және половецтік маршты оркестрледі.
Бородин, Римский-Корсаков және, мүмкін А. К. Лядов бірігіп екінші актінің «половец билері» сюитасын оркестрледі , осыдан кейін ол әлемге танылды. Глинканың «Король үшін берілген өмір» туралы дәстүрлі операсының жалғасында «Игорь кінәзі» шығармасы халық қойылымдары мен хордың қатты дауысымен жүргізіледі. Ол қаһармандардың әдемі ариялық дауыстары арқылы ерекшеленеді: Ярославна, Кончаковна, Владимир және Половец қызы
Александр Порфирьевич Бородин прологтың бір бөлігін оркестрлеп үлгерді («Тұтылу қойылымынан» басқаларының барлығын), речитатив және кінәз Владимир Галицкийдің ариясын (I актінің I суреті), Ярославна мен оның қыздармен бірге қойған қойылымының ариясын, (I актінің ІІ суреті, 1879 жыл), Кончаковнаның каватинасын (II акт, 1869 жыл), речитатив және Владимира кінәзінің каватинасын (II акт), Кончак ариясын (II акт), Ярославнаның жылауын (IV акт, 1875 жыл), халықтық хор (IV акт, 1879 жыл) және Ерошка теноры мен Скула басының, хордың қатысуымен оркестрге арналған қорытынды қойылым IV акт — партитурасын жазды.
Баспасөзде «Кінәз Игорь» шығармасының аяқталмағандығы көбінесе аңыз сияқты, себебі, Римский-Корсаков пен Глазунов жа»й ғана нөмірлерді оркестрлеудің орнына автордың аяқтап қойған музыкасының көп бөлігін қайта жазған.
Пролог (Кіріспесі)[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Путивелдегі алаң адамдарға толы. Кінәз Игорь половецтерге қарсы соғысқа дайындалуда. Халық пен боярлар Игорьге және оның ұлы Владимирге, кінәздерге қошемет көрсетіп, соғыстың жақсы аяқталатынына үміттерін білдіруде. (хор «Қызыл күнге танымалдық!»).
Екі гуілшілер Скула және Ерошка, батылсыздық көрсетеді. Олар тірі қалып, тойып, мас болып өмір сүру үшін Владимир Ярославич пен кінәз Галицкийге қызметке барады.
Фактілер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
• Эркюль Пуароның Дэвид Сушемен түскен BBC телехикаясында басты рөль туралы Агата Кристи айтуы бойынша «Шоколад қорабы», 1993 жылы экранға шыққан, мадемуазель Вирджиния Менар бір күдіктіні Пуароға оның үйін тіңту үшін «Кінәз Игорь» операсын тыңдауға алып кетеді. Брюссель опералық театрыныңэпизодында «Бір Құдайға үміт артып келе жатырмыз…» деген сөздері естіледі. • «Бесінші элемент» (1997) атты көркем фильмінде Дива Плавалагунаның қойылымы бірнеше опералық музыкалық партиялары ойнайды, олардың бірі (соңғы фрагменті) половец өлеңдерінің өңделген түрі болып табылады.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
• Г.Л. Головинский «Кінәз Игорь» А. Бородина. — М.: Государственное музыкальное издательство, 1962. — 85 с. • В.Коршиков Хотите, я научу вас любить оперу. О музыке и не только. — М., ЯТЬ, 2007. — 246 с.