Лимфоциттер

Адам лимфоциті

Лимфоциттер (лимфа және грек. κύτος — «ыдыс», мұнда — «жасуша») — қанның ақ торшаларының кішірек (6— 10 мкм), дөңгелек түрі. Лимфоциттер адам ағзасында кеңінен тараған жасушалар тобына жатады. Ересек адамның ағзасында 10 лимфоциттер бар, яғни дененің әрбір 10-шы жасушасы – лимфоцит.

Барлық лимфоциттердің ортақ көзі – көп қабілетті бағаналы жасушалар. Лимфоциттердің дамуының бастапқы кезені сүйек кемігінде өтеді (эмбрионалдық кезеңде – сарыуыз қапшығымен мен бауырда). Лимфоциттер диаметрі 7-9мкм дөңгелек және сопақша келген ядросы бар, цитоплазмасы аз және цитоплазмалық грануласы өте аз дөңгелекше келген жасушалар.

Цитоплазмасы жіңішке жиек тәрізді, хроматинге бай, жедел жылжи алады. Иммунитетте басты рөл атқарады. Екі топқа бөлінеді: В- және Т- лимфоциттер. В- лимфоциттер сүйек майынан шығады, қан иммунитетінің сақталу және дамуын қадағалайды. Т- лимфоциттер тимустан шығады, торша иммунитетін қадағалайды. Лимфоциттердің бірнеше түрлі аралас өсінділері де болады:

1) жетілген лимфоциттер— болашақ реципиенттің сенсибильденген эритроциттерін қолданып алынады;

2) жетілмеген лимфоциттер — антигенмен кездесіп, иммунокомпетенттік алған кіші лимфоциттер, иммунологиялық жетілмеген лимфоциттерден шығады.

3) кіші лимфоциттер — иммунологиялық күші жоқ лимфоциттер.

Функционалды түрде лимфоциттер бейімделгіш иммундық жүйемен байланысты. Лимфоциттер сүтқоректілер организміндегі жасушалардың жалғыз түрі болып табылады, олардың дифференциациясы антигенді тану рецепторларын кодтайтын гендердің айтарлықтай қайта құрылуымен жүреді. Антигенді тану рецепторларының қызметі мен құрылымы бойынша лимфоциттер Т-лимфоциттер мен В-лимфоциттерге, табиғи өлтіруші жасушаларға, NKT жасушаларына және иммундық жасушалардың кейбір басқа топтарына да лимфоциттер жатады. Лимфоциттің антигенді тану рецепторының антигенмен байланысуы қажет, бірақ иммундық жауапты іске қосу үшін әлі де жеткіліксіз. Антигенді тану рецепторларынан басқа, лимфоциттерде корецепторлар бар, олардың активтенуі иммундық жауаптың дамуы үшін де қажет. Лимфоциттер антигенді нативті күйде (В-лимфоциттер) немесе антигенді ұсынатын жасушалардың (Т-лимфоциттер) бетінде өзгертілген түрде таниды. Адаптивті иммундық жауаптың іске қосылуы В-лимфоциттердің лимфоидты мүшелерде антиденелерді түзетін плазмалық жасушаларға дифференциациялануымен бірге жүреді. В жасушалары сияқты Т-клеткалар қан ағынын тастап, қабыну ошағына ауысады, онда олар тікелей жұқтырған жасушаларды жояды немесе басқа лейкоциттерді, соның ішінде макрофагтарды, эозинофилдерді және табиғи өлтіруші жасушаларды ынталандыратын цитокиндерді шығарады.