Орыс-жапон соғысы

Жоғ: Крейсер «Паллада» Порт-Артурдың айлагындагы атылыста

Орыс-жапон соғысы (орыс. Ру́сско-япóнская войнá, жапон. 日露戦争 Nichiro sensō «Жапон-Орыс соғысы»; 1904–1905) — Қиыр Шығысқа үстемдік орнатуға ұмтылған Ресей мен Жапония арасындағы соғыс. 1894–1895 жылдары Жапония Қытай армиясы мен флотын талқандап, Тайвань, Пэнхледао аралдарын және Ляодун түбегін басып алды. 1900 жылы Ресей шетелдік державалармен бірге Қытайдағы Ихэтуаньдер көтерілісін басып жаншуға қатыса отырып, Маньчжурияны өзінің ықпал аймағына айналдырды. 1902 жылы Ұлыбританияның қолдауымен Жапония, Маньчжурия мен Корей түбегіне еніп келе жатқан Ресейге қарсы әскери одақ құрды.

• 1904 жылы 9 ақпанға қараған түні жапон флоты соғыс жарияламастан Порт-Артурдағы орыс эскадрасына шабуыл жасады. Жапонияның кенеттен соғыс бастауы Ресей үшін үлкен қиындық тудырды. Бұл кезде транссібір магистралі мен Порт-Артурдағы ірі әскери құрылыстар әлі бітпеген еді.
• 1904 жылы 10 ақпанда Жапония Ресейге ресми түрде соғыс жариялады.

Әскерлердiң орын ауыстыруы

Жапон әскері сәуірдің аяғында Ялу өз. маңында тұрған орыс әскерлерін талқандап, Маньчжурияға шабуыл жасады. Сонымен бір мезгілде Порт-Артурдың сол жағындағы Ляодун түбегіне әскери күштерін түсіріп, бекіністі қоршауға алды және Оңт. Маньчжуриядағы орыс әскерлеріне соққы берді. Орыс әскері шегінуге мәжбүр болды.

• Мамырда Цзиньчжоу қаласына ие болған Жапония Порт-Артурды Маньчжуриядан оқшаулап тастады.
• 1904 жылы қыркүйектің басында патша әскері Ляоян шайқасында ірі жеңіліске ұшырады.
• 2 қаңтар 1905 жылы Ұзаққа созылған қоршаудан кейін Порт-Артур берілуге мәжбүр болды. Порт-Артурды қолға түсіруі Жапонияның стратегиялық жағдайын едәуір жақсартты.
• 1905 жылы 27–28 мамырда Цусима теңіз шайқасында орыс эскадрасы толық талқандалды. Орыс-жапон соғысында Ресей біржола жеңілді. Бұл соғыстың барысы мен нәтижесінде патшалық Ресей өзінің экон., әскери тұрғыдан артта қалғандығын көрсетті.
• 1905 жылы 5 қыркүйекте Жапония мүддесіне шешілген екі ел арасында Портсмут бітім шартына қол қойылды. Орыс-жапон соғысы нәтижесінде Корея мен оңт. Маньчжурияда Жапон үстемдігі орнады. Жапония Қиыр Шығыстағы жетекші елге айналды. Ал Ресейде бірінші орыс революциясы (1905–1907) басталды.