Рүм сұлтандығы
| Рүм сұлтандығы парсы: Saljūqiyān-i Rūm Сұлтандық | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| |||||||||
| Астанасы | Никеа (1077—1096) Кониа (1096—1307) | ||||||||
| Ірі қалалары | Қайсері, Сивас, Ерзурум | ||||||||
| Тіл(дер)і | парсыша (ресми және сарай/әдебиет), ескі анатолы түрікше, орта грекше (кеңсе) | ||||||||
| Діні | Ислам (суннит) грек православ | ||||||||
| Аумағы | 400 мың км² | ||||||||
| Басқару формасы | феодалды монархия | ||||||||
| Династиясы | Селжүктер | ||||||||
| Рүм сұлтаны | |||||||||
| - 1077 бастап 1086 дейін | I Сүлеймен | ||||||||
| - 1303 бастап 1308 дейін | II Месүт | ||||||||
| Тарихы | |||||||||
| - 1077 | Қаланды — Cүлеймен шаһ | ||||||||
| - 1219 — 1236 | Кейқұбат тұсында ең үлкен күшке жетті | ||||||||
| - 1243 | Көседақ түбіндегі шайқас | ||||||||
| - 1308 | II Месүттің өлімі | ||||||||
| - 1328 | Қараманоғлылардың жаулап алуы | ||||||||
.svg){kind=small}
Рүм сұлтандығы, Кониа сұлтандығы, Икониа сұлтандығы немесе Селжүк сұлтандығы (парсы: سلجوقیان روم, Saljūqiyān-i Rūm) — ирандалған қала мәдениеттің элементтерін, қарапайым түрікмен көшпелілерінің мал шаруашылығы мен әскери дағдыларын, сондай-ақ жаулап алынған жергілікті христиандардың (негізінен гректердің) ежелгі қолөнері мен мәдениетін біріктірген ортағасырлық Кіші Азиядағы түрік-мұсылман мемлекеті.
1077 жылы Византия империясынан тартып алынған жерлерде пайда болған сұлтандық XI ғасырдың соңына дейін осында болған христиан халқын ығыстыра ассимиляциялап, аймақ тарихында маңызды рөл атқарды. Мемлекеттің бастапқы орталығы Никеа болды, 1096 жылдан бастап астана Кониа (Иконий) қаласына көшірілді. Түрік мемлекеттілігінің өз жерінде қалыптасуында маңызды рөлді Константинопол тағына азаматтық соғыстарда көшіп келген түріктерді, сондай-ақ жалдамалыларды саяси жағдай қажет еткен Батыс елдермен күресу үшін пайдаланған Византия ақсүйектерінің өзі атқарды. Рүм сұлтандығы I Алаеддин Кейқұбат сұлтан (1219-1236 жж.) кезінде өзінің ең үлкен өркендеуіне жетті. Ішкі қақтығыстар мен моңғолдардың шапқыншылығы нәтижесінде 1307 жылға қарай Рүм сұлтандығы бірқатар бейліктерге бөлінді, олардың бірі ақырында Осман империясына айналды.
Тарихы[өңдеу]
Негізінің қалануы[өңдеу]
Рүм сұлтандығы Кіші Азияны селжүк түріктерінің (араб және парсы авторларының арасында - Рүм) XI—XIII ғасырларда жаулап алуы нәтижесінде құрылды.
1070-жылдары батыс Анадолыда билікке селжүк әскери қолбасшысы, сұлтан I Мәлік шаһтың немере інісі Сүлеймен Құталмышоғлы келді. 1075 жылы ол Никеа мен Никомедиа қалаларын басып алды. Екі жылдан кейін ол өзін тәуелсіз Селжүк мемлекетінің сұлтаны деп жариялап, орталығын Никеада орналастырды. 1081 жылға қарай селжүктер Кіші Азиядағы барлық Византия қалаларын жаулап алды (Понтикалық Гераклийден басқа) және Босфор мен Дарданеллге дейін жетті.
Кеңеюі[өңдеу]
Дереккөздер:[өңдеу]
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |