Сабақ (биология)

Диаметрі 75 м бозаршаның діңі (сабағы)

Сабақ - өсімдіктің жер асты мүшелерімен жер үсті мүшелерін жалғастырып тұратын орталық тірек.

Қызметі:

1. сабаққа бүршік, жапырақ, гүл, жеміс бекінеді;
2. қоректік заттар сабақ арқылы қозғалады;
3. органикалық заттар қорға жиналады;
4. көбеюге қатысады.

Классификациясы

Жер деңгейіне орналасуына байланысты

• жер үстіндегі сабақ
• жер астындағы сабақ

Қуаруына байланысты

• шөптекті,
• ағаштекті
• сүректі болып бөлінеді.

Өсу бағытынына байланысты

• тік (жүгері, бидай, терек, емен, қайың және т.б.)
• жатаған немесе желі сабақ - өте әлсіз, жұмсақ. Жер бауырлап жатады. Мұртшалары арқылы ұзарып өседі. Мұртшада желі сабақ тобына жатады.
• шырмалғыш сабақтар нәзік болғандықтан айналасындағы өсімдіктерге шырмалып өседі ( шырмауық, құлмақ ). Мұртшалары болмайды.
• өрмелегіш - мұртшасы арқылы басқа өсімдікке жабысып, өрмелеп өседі. Бұлардың сабақтары сүйенетін өсімдікке тығыз жанаспайды.
• жабысқақ сабақтар түктері арқылы сүйенетін өсімдігіне тығыз жанасады. Сүйенетін өсімдіктен ажырату қиын. Мысалы, ағаш шырмауық, жабысқақ қызыл бояу және т.б. жатады. Сабақтары жеңіл, жіңішке әрі ұзын болғандықтан шырмалғыш, өрмелегіш сабақты өсімдіктерді лианалар дейді.
• қысқарған сабақ - өсімдіктердің сабағы өте қысқа. Мысалы ( бақбақ, жолжелкен, пияз, ақ қауданды қырыққабат және т.б)

Көлденең қимасының пішініне байланысты

• дөңгелек
• жалпиған
• үш-, төрт-, көпқырлы
• қабырғалы
• атызды
• қанатты

Сабақтын түр-өзгерістері

Жердің үстіндегі сабақтардың түрөзгерістері

1. Сояу(долана, жабайы алма, жабайы алмұрт т.б.).
2. Жалған пиязшық немесе туберидия (орхидеялар)
3. Қылқан (құлпынай, қияр)
4. Шырынды сабақ немесе кладодия (кактус)
5. # Бүршік - өнбеген сабақ.

• 

  Сояу

• 

  Жалған пиязшық немесе Туберидия

• 

  Қылқан

• 

  Шырынды сабақ немесе Кладодия

• 

  Бүршік

Жердің астындағы сабақтардың түрөзгерістері

1. Жатаған тамырсабақтар (інжугүл, жатаған қазтабан)
2. Столон (қызғалтақ, топинамбур)
3. Түйнек (картоп, канна)
4. Пиязшық (пияз)

• 

  Тамырсабақтар

• 

  Столон

• 

  Түйнек

• 

  Пиязшық

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
• Биология:Жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық. Алматы: Атамұра, 2007.