Сарысүмбе

Сарысүмбе, Алтай — қала (1984), Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданына (Қытай) қарасты Іле — Қазақ автономиялы облысы Алтай аймағының орталығы. Моңғол Алтайының оңт. баурайында, Қыран өз-нің жағалауындағы тауаралық аңғарға орналасқан. Тұрғыны 190 мың адам (1990). С. қ-на қарасты 9 елді мекенді қосқандағы Аумағы 12,0 мың км². Іргесі 1869 ж. қаланған. 1919 жылға дейін Қобда амбаны арқылы тікелей Пекиннің бақылауында, 1949 жылға дейін Шыңжаң өлкесінің қарамағында болды. 1954 жылдан Алтай деп аталды. 1984 ж. ресми түрде қала мәртебесі берілді. Тұрғын халықтың басым бөлігін қазақтар мен қытайлар құрайды. Бұлардан басқа жеті-сегіз ұлттың өкілдері тұрады. Ауа райы құрғақтау, қаңтардағы температурасы ¬–30 — 35°С. Жазы қоңыр салқын, шілденің орташа температурасы 20 — 22°С. Қалада жүн тоқу, тері өңдеу, былғары киім тігу, алтын және басқа түсті металл мен асыл тастар өңдеу, т.б. өндіріс салалары жақсы өркендеген. Қазақ тілінде орта білім және кәсіптік-техн. білім беретін мектептер, кітапхана, өлкетану мұражайы, қазақ ән-би ансамблі, қазақ ұлттық емханасы жұмыс істейді. Қазақ тілінде “Алтай” газеті, “Алтай аясы” атты әдеби журнал, ғыл.-көпшілік сипаттағы “Дәрігерлік білім”, “Ғылым және өнер”, т.б. журналдар жарық көреді. “Алтай” теледидары қазақ және қытай тілдерінде күнделікті хабар таратады.