Стюарт (танк)

M3A1

M3 (ағылш. Light tank M3) - екінші дүниежүзілік соғыста қолданылған америкалық жеңіл танк. Ол «Стюарт» деген атпен танымал. Бұл атауды танкіге Ұлыбритания жауынгерлері АҚШ – тағы азамат соғысының генералы Джеб Стюарттың құрметіне берілген болатын. «М3» танкісінің радиялды авиатциялық қозғалтқышы жоғары сапалы оқтан жанармайын талап етеді. Ал Кеңес Одағының танкілері дизиль пайдаланғандықтан, кеңестік жанармаймен қамтамасыз етушілерге қиыншылықтар туғызды.

Тарихы

«М3» 1938-1941 жылдары «М2» жеңіл танкісі негізінде құрылды. 1941-1944 жылдары «Стюарт» топтамасы шықты. Осы уақыт аралығында оның құрылымы өзгеріп отырыды. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде «Стюартты» АҚШ жауынгерлері белсенді пайдаланды, сондай-ақ елеулі бөлігі Ұлыбританияға, КСРО мен Қытайға және Франция әскелерімен ЮХАК(Югославия халық азаттық күштері) елдеріне жеткізілді. Соғыстан кейін біраз ескірген, бірақ әлі де көп «Стюарт» танкілері көптеген мемлекетке сатылды. Тіпті 1990 жылға дейін олардың бірқатарының әскери қаруы сапында болды. «Стюарттың» тарихы бриттандық «6 тонналық Виккерс» танкісінен бастауға болады, Ол екі соғыс арасында әлемде ең көп тараған танк болып табылады. Дәл сол танкіге негізделіп 1933-1934 жылдары америкалық «Т5» танкісі жасалды. Ол Америкадағы таніклер топтамасының басы болды.

«М3/М5» танкілері негізінде 1941 жылдың қаңтарынан бастап «Т17» жеңіл танкісі жасалды. Ол ары қарай дамытылып, жетіле түседі деп жоспарланады. Бұл танк алдыңғы машиналардан барынша қалың бронмен ерекшеленеді. Бірақ оғанда 37 мм зеңбіректің оқ-дәрісі салынатын.

АҚШ әскерлері танкілерді ресми түрде «М3» жеңіл танкісі және «М5» жеңіл танкісі деп атаған.

Өзгерістер

• М3, Стюарт I, «Стюарт» 1-ші типті - мұнаралы мұнарасы бар негізгі нұсқасы.
• М3, Стюарт I, «Стюарт» 2 типті - дәнекерленген мұнаралы нұсқасы.
• M3, Stuart II, Stewart Type 3 - 2 типті дизельді қозғалтқышы бар.
• М3, Стюарт I, «Стюарт» типті 4 нұсқа - командирлік мұнарамен дәнекерленген жылқы мұнарасы бар нұсқа.
• М3, Стюарт II, «Стюарт» типті 5 - 4 типті дизельді қозғалтқышы бар.
• M3, Стюарт Hybrid, «Стюарт» түрі 6 - «гибридті» M3A1 мұнарасының нұсқасы, бірақ қолмен мұнара айналу және мұнарасы бар жоқ «себет».
• M3, Stuart Hybrid, Stewart 7 типті дизельді қозғалтқышпен 6 типті.
• M3, Стюарт гибридті, Stewart типті 8-тің түрі - 6-шы үлгіге ұқсайтын, дәнекерленген корпус және мұнарасы бар гибридті нұсқа.
• M3, Stuart Hybrid, Stewart 9 типті дизельді қозғалтқышымен 8 типті.
• M3A1, Стюарт III, «Стюарт» түрі 10 - жаңа мұнара электр мұнара және «себет» бар нұсқа, сондай-ақ аралас-қадалатын, Халл дәнекерленген.
• M3A1, Stuart IV, Stewart Type 11 - 10 типті дизельді қозғалтқышы бар.
• M3A1, Stuart III, Stewart 12 типті - 10 типті типті, бірақ толық пісірілген дене.
• M3A1, Stuart IV, Stewart типті 13 - 12 типті дизельді қозғалтқышы бар.
• M3A3, Стюарт V, «Стюарт» Type 14 - «Стюарт» тректердің астам шаң мен сүйеу жаңа мұнара азықтық Тереңдетіп, көлбеу тік бронь толық кеңейтілген органмен қайта өңделген.

Сыртқы сілтемелер

• M3. World War II Vehicles. Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 шілде 2013.  (ағыл.)
• M5. World War II Vehicles. Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 шілде 2013.  (ағыл.)
• M5 және M5A1 серияларының суреттері Мұрағатталған 30 қазанның 2007 жылы.  (ағыл.) (қолжетпейтін сілтеме)