Уики-резидент
Уики-резидент (ағылш. Wikipedian in residence; Уикипедияның ақысыз аудармасы) — Уикипедия редакторы, Уикипедияшы белгілі бір мекемеге қосылған кезде Уикипедияға қатысты мақалаларды жасауды және жақсартуды жеңілдету үшін әрекет ететін белгілі бір рөл, осы мекемеге, мекеме мазмұнын ашық жариялауға жәрдемдесу және мекеме мен Уикипедия қауымдастығы арасындағы өзара әрекеттестікке жәрдемдесу. Әдетте (бірақ міндетті емес) уики-резидентінің жұмыс берушісі өнер галереясы, кітапхана, мұрағат немесе мұражай — GLAM ұйымы болып табылады.[1] Уики-резиденті әдетте GLAM іс-шаралары мен әрекеттерін ұйымдастыруға және ұйымдар, Уикипедия қауымдастығы және сол оқиғалардың айналасындағы жұртшылық арасындағы өзара әрекеттесуді үйлестіруге көмектеседі.
Ұлыбританияда Британ мұражайы мен Британ кітапханасы сияқты ірі ұйымдар ғана емес, сонымен қатар Дерби мұражайы мен өнер галереясы немесе Уолсолл жаңа өнер галереясы сияқты шағын орындар; Францияда Версаль уики-резиденттік позициясын ашты, Испанияда - Пикассо мұражайы, АҚШ-та - Смитсон институты, Джералд Форд президенттік кітапханасы және Ұлттық мұрағаттар және жазбалар басқармасы, Швейцарияда - Федералды мұрағаттар басқармасы.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бірінші «уики-резидент» 2010 жылы Британ мұражайында бес апта жұмыс істеген Лиам Уайат болды.[2][3] Оның ойынша, Википедия халық энциклопедиясының беттерін өзекті және нақты ақпаратпен толтыру үшін музейлермен серіктестікті нығайтуы керек: «Біз бір нәрсені, сол себепті, бір адамдар үшін жасаймыз. Мұны бірге жасайық».
Содан кейін Индианаполис балалар мұражайы бағдарламаға қосылып, GLAM жобасының волонтері Лори Филлипсті 2010 жылы жұмысқа шақырды, осылайша тарихтағы екінші толық уақытты Википедияшы болды. Үшінші уики-резидент Бенуа Эвелин алты ай Версаль сарайларында болды. 2010 жылы жобаға Пикассо мұражайы (Барселона, Испания) және Дерби мұражайы мен өнер галереясы (Ұлыбритания) қызығушылық танытты. Сол жылы Смитсон институты уики-резидент жалдауға қызығушылық танытты, ол ақырында Сара Стирч болды. Келесі жылы АҚШ-тың Ұлттық мұрағаттар мен жазбалар басқармасы да 2004 жылдан бері Уикипедияны өңдеп келген және тарих және мұрағаттар менеджменті мамандығы бойынша магистр дәрежесін алған Симмонс колледжінің студенті Доминик МакДевит-Парксты жұмысқа алды. 2013 жылдың қаңтарында Джералд Форд Президенттік кітапханасы Мичиган университетінің бакалавриат студенті Майкл Барераның толық уақытты Википедияшыны жалдаған алғашқы АҚШ Президенттік кітапханасы болды.
Уикипедияшыны «уики-резиденті» ретінде тұрақты қызметке шақырған бірінші ұйым Доминик МакДевит-Парксты өзінің Инновациялық кеңсесінің мүшесі ретінде жалдаған АҚШ Ұлттық мұрағаттар мен жазбалар басқармасы болды.
2014 жылдың наурыз айында Гарвард университеті Хотон кітапханасында уики-резидент лауазымына үміткерлерді іздейтін хабарландыру жариялады.
2014 жылдың мамыр айындағы жағдай бойынша 30-дан астам резиденттік уикилер болды, олардың көпшілігіне жұмыс істейтін мекемелер немесе аймақтық Уикимедиа ұйымдары төледі.
Жауапкершіліктер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Толық уақытты Уикипедияшының әдеттегі лауазымдық міндеттеріне ұйымның басқа мүшелерімен және жұртшылықпен өзара әрекеттесу (ашық лицензияларды насихаттау, Уикипедиямен бірлесіп жұмыс істеу және т.б.) және Уикипедия мақалаларын жасау және өңдеу кіреді. Мұндай ақпараттық-түсіндіру шаралары оқыту іс-шараларын ұйымдастыруды қамтуы мүмкін. Уики-резиденттің тағы бір типтік міндеті - жұмыс беруші ұйымға тиесілі мазмұнды үйлесімді лицензиялар бойынша Уикимедиа жобаларына тасымалдауды ұйымдастыру арқылы Уикимедиа жобалары үшін сапалы мазмұн көздерінің санын арттыруға көмектесу.
Ақылы қызметтің бір бөлігі ретінде орындалатын мақалаларды өңдеу кезінде уики резиденті белгілі бір түрде ақылы қатысу фактісін көрсетуі және ұйымдағы қызметі аясында өзі өңдейтін мақалалар тізімін көрсетуі қажет.[4]
Қабылдау[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Уики-резиденті позициясын енгізу оң және теріс пікірлерге ие болды. Бір оң шолу жобаны «Уикипедияны және оның қарындас жобаларын байытуға және ресурстар мен білімді әлеммен бөлісуге көмектесетін бірегей мүмкіндік» деп сипаттады. Екінші жағынан, жағымсыз пікірлер де пайда болды, онда жаңа құбылыс «салық төлеушілердің сән сәніне ақшасын ысырап ету» деп аталды. Шотландияның Ұлттық кітапханасы ұсынған қысқа мерзімді Уики-резидент позициясы «Уикимедианың шотландтық мекемелермен тұңғыш ауқымды ынтымақтастығы» ретінде бағаланды.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ GLAM-инициатива (от ағылш. Galleries, Libraries, Archives & Museums) посвящена сотрудничеству проектов Фонда Викимедиа с галереями, библиотеками, архивами и музеями для развития тем, связанных с культурным наследием человечества. См. подробнее Проект:GLAM.
- ↑ Cohen, Noam Venerable British Museum Enlists in the Wikipedia Revolution. New York Times (5 маусым 2010).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 27 қаңтар 2013. (ағыл.)
- ↑ Cohen, Noam Warming Up to the Culture of Wikipedia. New York Times (19 наурыз 2014).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 24 наурыз 2014. (ағыл.)
- ↑ Википедия:Оплачиваемое участие — правило Википедии об оплачиваемом участии
Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Аутрич вики жобасындағы уики резиденті рөлінің сипаттамасы.
- «Уикимедиа РУ» NP уикидегі «Уики-резидент» жобасы.
- Британ мұражайы және мен
 |
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Wikipedians-in-Residence |
| ||||||||||||||||||||||
</noinclude>