Уильям Гершель

Үлгі:Infobox Scientist Уильям Гершель (ағылш. Frederick William Herschel, нем. Friedrich Wilhelm Herschel) (1738 ж. қарашаның 15, Ганновер — 1822 ж. тамыздың 25, Лондон маңындағы Слау елді мекені) — 18 ғ. британ астрономы (жұлдызшысы), оптигі және сазгері.

1783 ж. наурыздың 13-інде Уран ғаламшарын телескоппенен тауып ашты. 1789 ж. қыркүйектің Қоңырқайдың Мимас деген серігін, Уранның Титания менен Оберон серіктерін ашты.

Өмірбаяны

Кедей сазгердың баласы. Каролина Гершельдің ағасы, Джон Гершельдің әкесі. Әскери оркестріне гобойшы болып қызметке түсті. 1755 ж. полктың құрамында Ганноверден сол кеpде одақтас болған Ұлыбританияға жіберілді. 1757 ж. әскери қызметінен кетіп, тек ән-күймен айналысуға басталды.

Органшы болып істеген, Галифакстағы мектепте ән-күйден дәріс берген, кейін Бат деген ірі қалаға көшкен, оңда қоғамдық концерттерін жүргізген. Ән-күй теориясын зерттеп, математиканы оқуға басталды, ал математиканы оқып, өзіне оптика менен астрономиямен айналысуға жол ашты. Нәтижесінде жұлдызшы болып кетті.

1773 ж. үлкен телескопты сатып алуға қаражаты болмағандықтан, көбейтетін айналарын өзі жасап, телескоптарды қолдан жасауға бастайды. Оларды өзі пайдаланып, сатып жүруші еді де.

1783 ж. Уранды ашқаннан кейін, ғаламшарға Георг III-нің атын берген, бірақ ғаламшардың бұл атауы кең таратылмай, атауы Уран болып кеткен. Астрономияны сүйіп, ганноверлықтарға қамқор болушы да Ұлыбританияның патшасы Гершельге Патша Жұлдызшысы шенін беріп, оған бөлек зертханасын салуына қаржы берген.

1782 ж. бастап сіңлісі Каролинамен бірге телескоптарын жақсартып, жұлдыздарды зерттеген еді.

Телескоптарын жақсартып, айналарын диаметрін көбейтіп Һершел 1789 ж. өз кезіне сай ең үлкен телескопты жасай алды (негізгі фокустық қашықтығы 12 метр еді). Сол телескоппен жұмыс істеп, ьір ай ішінде-ақ, Гершель Қоңырқайдың Мимас пенен Энцелад деген серіктерін ашты. Кейін Гершель Уранның Титания менен Оберон деген серіктерін ашты.

Зерттеулер және үлесі

Зерттеулерінде, Гершель ғаламшарлардың серіктерін «аққан жұлдыздар» атап, «астероид» сөзін ғылымда алғаш рет пайдаланған еді. Жұлдыздардың жүйелерін тауып ашқан да Гершель еді.

Ал физикаға Гершельдің қосқан үлесі — инфрақызыл сәулесін ашылуы.

Гершельдің есімінде Айдағы, Қызылжұлдыздағы және Мимастағы кратерлер (шұңқырлар) атаған.