Фритредерлік
{{Тексерілмеген мақала|date={{subst:#time:F Y}}}}
Фритредерлік (ағылш. free trade — еркін сауда), манчестерлік (мектептің айтуы бойынша) — экономика теориясындағы, саясаттағы және үй шаруасындағы еркін сауданы және елдің араласпауын жариялайды, жиі жеке кәсіпкерлерге бағытталған
Тәжірибеде еркін сауда дегеніміз көбіне жоғары экспортты және импортты баж салығының жоқтығын айтады, сонымен қатар монетарлық емес шектеулерді де айтады. Мысалы белгілі тауарлардың импорты және белгілі тауарладың жергілікті өндірушілеріне арналған субсидияларға квот. Еркін сауда жақтастарына либералды партиялармен және солардың ағымы болып саналады. Ал қарсыластары көптеген басқа да партиялармен олардың қозғалысын айтады.
Ерте сауда теориясының бірі XVI ғасырдағы Еуропадағы меркантилизм болған. Протекционизм XVIII ғасырда Адам Смит жұмысында сынға көп ұшыраған. Алайда ол еркін сауда теориясының негізін қалаған. Кейін XIX ғасырда Смит бастауларын Давид Рикардо өз жұмысында дамытты.Экономикалық либерализм концепциясының логикалық аяқталуы манчестер мектебінде тәжірибемен өткен.
Еркін саудадағы ең басты енгізу XVIII ғасырдағы шектен тыс тауардың өтуін және оны капиталға құюға талап етілген үшін жасалған. Оның басты мақсаты ақшаның құнын жоғалтпау және инфляция мен тауар экспортын дамыту болған.
Оппозициясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Еркін сауданың социалды ығын-шығыны ғалымдар, басқарушылар және басқада қызыққан адамдар тобымен талқылануда
Протекционизмге қарсы экономикалық (экономикаға сауда зиян тигізеді) және моральді (сауданың нәтижелері экономикаға комектесуі мүмкін, бірақ та басқа салаларға зияны тиеді) аспектілер аргумент болады. Ал еркін саудағы жалпы аргументте ол бүркелген колониализм мен имперализм дейді. Моральді категориядан алып қарасақ оның проблемалары бар. Мысалы: кірістің теңсіздігі, қоршаған орта деградациясы, балалардың және қара жұмысшылардың жағдайлары, күн көріске талас, жалданбалы құлдар, кедейлердің көбеюіжәне т.б. Рационалды таңдау теорияның болжамы бойынша адамдар көбіне тек өз шығынын санайды екен.
Сонымен қатар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Венсан де Гурнэ
- Ішкі сауда саясаты
- Манчестер мектебі
- Катона институты
- Либерализм
- Салыстырмалы басымдылықтар теориясы