Халькопирит
| Chalcopyrite | |
|---|---|
 Twinned chacopyrite crystal from the Camp Bird Mine, Ouray County, Colorado (size:5.2 x 3.6 x 2.7 cm) | |
| Негізі | |
| Санаты | Минерал |
| Химиялық формуласы | CuFeS2 |
| Strunz classification | 02.CB.10a |
| Crystal symmetry | Tetragonal 42m – scalenohedral |
| Unit cell | a = 5.289 Å, c = 10.423 Å; Z = 4 |
| Ерекшеліктері | |
| Молярлық массасы | 183.54 |
| Түсі | Brass yellow, may have iridescent purplish tarnish. |
| Кристал пішіні | Predominantly the disphenoid and resembles a tetrahedron, commonly massive, and sometimes botryoidal. |
| Сингониясы | Tetragonal Scalenohedral 42m |
| Twinning | Penetration twins |
| Үгітіндісі | Indistinct on {011} |
| Агреттары | Irregular to uneven |
| Беріктігі | Brittle |
| Моль шкаласы бойынша минерал қаттылығы | 3.5 |
| Streak | Greenish black |
| Diaphaneity | Opaque |
| Үлес салмағы | 4.1 – 4.3 |
| Solubility | Soluble in HNO3 |
| Басқа сипаттамалары | magnetic on heating |
| Дереккөздер | [1][2][3][4][5] |
Халькопирит (грекше chalkos — мыс және пирит), мыс колчеданы — сульфидтер класына жататын минерал. Химиялық формуласы: CuFeS2, құрамы (%): Cu — 34,64, Fe — 30,42, қоспалары: Ag, Au, Tl, тағы басқалар. Тетрагоналды сингонияда кристалданады. Агрегаттары түйірлі, тұтас немесе сеппе түрінде болады. Түсі сары, металл тәрізді жылтыр, жымдастығы жетілмеген, электр тогын нашар өткізеді, 1000С-та балқиды. Қаттылығы Моос шкаласы бойынша 3 — 4, тығыздығы 4,1 — 4,3 г/см3. Халькопирит магмалық (негізді атпа тау жыныстарындағы мысты-никельді сульфидті кентастарда), гидротермалдық (жапсарлық, мысты-турмалиндік, мыс кентастарының сеппелі формациялары, колчедандық), шөгінді (мысты құмтастар мен тақтатастар) кендерде әртүрлі сульфидтермен бірге кездеседі. Қазақстанда Жезқазған, Қоңырат кендерінен табылған. Халькопирит — мыс алынатын негізгі кентас.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Klein, Cornelis and Cornelius S. Hurlbut, Jr., Manual of Mineralogy, Wiley, 20th ed., 1985, pp. 277 – 278 ISBN 0-471-80580-7
- ↑ Palache, C., H. Berman, and C. Frondel (1944) Dana’s system of mineralogy, (7th edition), v. I, 219–224
- ↑ http://www.mindat.org/min-955.html mindat.org
- ↑ http://webmineral.com/data/Chalcopyrite.shtml Webmineral.com
- ↑ Handbook of Mineralogy
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология/Жалпы редакциясын басқарған — түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайышов — Алматы: "Мектеп" баспасы" ЖАҚ , 2003. — 248 бет. ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |