Целестин (минерал)
Целестин (лат. Caelestіs — көгілдір) — сульфаттар класына жататын минерал. Хим. формуласы
- SrSO4,
Құрамы (%):
- SrO — 56,42, SO3 — 43,58;
Қоспалары:
- Ca, Ba.
Қасиеттер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ромбылық сингонияда кристалданады, жеке кристалдары қалақ, призма, пирамида тәрізді, минералдық агрегаттары түйір, талшық, сояу, пластинка пішіндес, түсі солғын көк, жасыл, қызғылт, түссіз, жымдастығы жетілген, шыныдай жылтыр, қатт. Моос шкаласы бойынша 3 — 3,5, тығызд. 3,9 — 4,5 г/см3. Бояуы тұрақсыз, 200 ° C дейін қыздырғанда жойылып кетуі мүмкін. Целестин сонымен қатар түйіршікті және бағаналы агрегаттарды, тамырлар мен қыртыстарды құрайды. Жалынды қызыл түске бояйды.
Туған жерлерi
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шөгінді тау жыныстарында (гипс, әктас, доломит, натрий және калий тұздары, сазды тақтатас, мергель, құмтас), гидротермалдық желілерде саф күкірт, стронцианит, кальцит, флюорит, т.б. минералдармен бірге кездеседі. Кендері
- Ұлыбритания,
- Германия,
- Италия,
- АҚШ,
- Ресейде (Волга бойы, Оңт. Орал, Кавказ),
- Орта Азияда табылды.[1]
Кристалдық сырт бейнесі барит сияқты таблетка түрінде немесе ұзыншақ келеді.
- Жаратылысы. Целестин көбінесе шөгінді тұнба жыныстар арасында, доломит, ізбестас, мергель, гипсті саздармен қабаттас кездеседі. Кейбір жағдайларда целестин гидротермалық және теңіз жәндіктері ішінде (радиолярияда) кездеседі.
Целестин стронций металының тұзы ретінде пиротехникада қызыл жалын алуда, бояу, шыны өндірісінде қолданылады. Кейінгі кезде онан стронций металын қорытып алып, оны мыстың сапасын жоғарылатуға қосатын болды. Целестин кендері КСРО-да Архангельск облысында, Волга бойында, Башкирияда, Орынбор маңында, Маңғыстауда, Якутияда бар. Шет елдердегі кені Бристольда (Англия), Вестфалия мен Вальдекте (Германия) бар.[2]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
- ↑ Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |