Шпалер

Шпалер (немісше Spalіer, итал. spallіera) – станоктарда қолмен тоқылатын кілем-картина. Шпалерді негізінен түрлі түсті жібек немесе түбіт жіптерден тоқиды және онда тарихи, діни мифологиялық, тұрмыстық композициялар мен пейзаждар бейнеленеді. Ою-өрнектер суретшінің алдын ала қатырма қағазға түсірген үлгісі бойынша жасалады. Түрлі түсті арқау жіп Шпалердің бар еніне немесе үлгідегі бір түстің шекарасына дейін ғана тоқылып, ашық қалған саңылаулары жіңішке жіппен тігіледі. Осы қиындығына орай Шпалерді орта есеппен жылына 1,5 м2-ге дейін тоқуға болады. Орта ғасырларда Париж, Аррас, Брюссель (16 ғасырдың басында мұнда Рафаэль және оның шәкірттері жасаған үлгі бойынша Ватикан үшін “Апостолдар ісі” атты шпалер-сюита тоқылды) қалаларында Шпалер шығарылатын ірі өндіріс орындары жұмыс істеген. 14 – 16 ғасырларда Нидерландта, ал 16 – 18 ғасырларда Франция, Италия, Англия, Германия мен Испания елдерінде Шпалер ісі өрістеді. Әсіресе 17 ғасырда Фландрия Шпалер тоқумен даңққа бөленді. Шпалер тақырыбы негізінен аңшылық көріністеріне арналып, ол көбіне табиғат аясындағы адамдар мен аңдар бейнесін кескіндеуге құрылды. Петр І тұсында Санкт-Петербург қ-нда Ш. мануфактурасы (1717 – 1859) ұйымдастырылды. Шпалердің негізгі туындылары Санкт-Петербург қаласындағы Мемлекеттік орыс музейі мен Эрмитажда, Мәскеу Кремлінің музейінде жинақталған. Гобелен мен палас тоқу үлгісі жағынан Шпалер тектес болып келеді.