Шыртылдақ қоңыз

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Шыртылдақ қоңыздар

Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Буынаяқтылар
Табы: Жәндіктер
Сабы: Қатты қанаттылар‎
Ұлы тұқымдасы: Elateroidea
Тұқымдасы: Elateridae
Уильям Элфорд Лич, 1815
Кіші тұқымдастары

Agrypninae
Anischiinae
Aplastinae
Cardiophorinae
Cebrioninae Latreille, 1802
Dendrometrinae
Denticollinae
Dicronychinae
Elaterinae
Hypnoidinae
Lissominae
Melanotinae
Negastriinae
Prosterninae
Subprotelaterinae
Thylacosterninae

Синонимдері

Campylidae
Cavicoxumidae
Ludiidae
Monocrepidiidae
Pangauridae
Phyllophoridae

Шыртылдақ қоңыз (лат. Elateridae) – қаттықанаттылардың бір тұқымдасы, көп қоректілер отряд тармағына жатады. Жер шарында кең тараған, 10 мыңдай түрі анықталған. Тұрқы 2-ден 50 мм-ге дейін, көбінесе 7 – 10 мм, аяқтары қысқа. Арқасымен құлаған қоңыз қысқа аяқтарын жерге тіреп аударыла алмайды. Сондықтан олар ерекше тәсілмен – иіле секіріп аударылады да, бұл кезде кеуде алды және орта кеуде өсінділері бір-біріне тию салдарынан шыртылдаған дыбыс шығарады (қоңыздың аты осыған байланысты қойылған). Олар 30 – 40 см биіктікке дейін көтеріліп, бірнеше рет секіре алады. Шыртылдақ қоңыздар өсімдіктердің, әдетте діңінің астында тіршілік етеді. Қорек талғамайды, негізінен өсімдіктермен азықтанады. Көпшілік түрі а. ш. және орман ш-ның зиянкестері; мыс., қара шыртылдақ қоңыз (Athous nіger) дене тұрқы 10 – 14 мм, жолақты шыртылдақ қоңыз (Agrіotes lіneatus) – тұрқы 7 – 11 мм. Шыртылдақ қоңыздардың дернәсілдері де ауыл шаруашылық өсімдіктеріне зиян келтіреді.


Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қазақ энциклопедиясы, 9 т.