Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы
(ҚР Президентінің жанындағы ҚР ҰҒА)
Халықаралық атауы

ағылш. National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan under the President of the Republic of Kazakhstan

Бұрынғы атауы

Қазақ КСР Ғылым академиясы (1946-1991)
ҚР Ұлттық ғылым академиясы (1991-2023)

Құрылған жылы

1946 жыл

Қайта ұйымдастырылған жылы

2022 жыл

Түрі

Коммерциялық емес Акционерлік қоғам (2022 жылдан бері)
Республикалық қоғамдық бірлестік (2003-2022)

Басшысы

ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі

Президенті

Ақылбек Күрішбаев

Академиктері

155

Корреспондент-мүшелері

73

Орналасқан жері

 Қазақстан, Алматы

Заңды мекенжайы

050010, Алматы қаласы, Шевченко көшесі, 28

Сайты

https://qazscience.gov.kz/

ҚР Ұлттық ғылым академиясының ғимараты

Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы — Қазақстан Республикасының жоғары ғылыми мекемесi, Қазақстандағы ғылыми-зерттеу жұмыстарының үйлестірушісі. Іргесі 1946 жылы 1 маусымда қаланған. Бас кеңсесі Алматы қаласында орналасқан.

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1946 жылғы 31 мамырда КСРО Халық Комиссарлары Кеңесінің 1945 жылғы 26 қазандағы қаулысына сәйкес Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы, Қазақ КСР Министрлер Кеңесі және Қазақстан КП(б) ОК «Қазақ КСР Ғылым академиясын құру туралы» №439 қаулы қабылдады. Осы қаулымен Қазақ КСР Ғылым Академиясының құрылған күні – 1946 жылғы 1 маусым.

КСРО Ғылым Академиясының және ҚазКСР Ғылым Академиясының академигі Қаныш Имантайұлы Сәтбаев Ғылым Академиясының тұңғыш президенті болып сайланды.

ҚР Президентінің 1993 жылғы 21 қаңтардағы Жарлығымен[1] Қазақстан Республикасының Ғылым академиясының қайта ұйымдастырылуының нәтижесінде Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы құрылды.[2]

1996 жылғы 11 наурызда «Қазақстан Республикасында ғылымды мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің №2895 Жарлығымен Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы, Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясы және Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлігі Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамында Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі – Ғылым академиясы етіп орталық атқарушы органға біріктірілді.

1999 жылғы 12 ақпанда «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің №34 Жарлығымен Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы республикалық мемлекеттік мекеме түрінде құрылды.

ҚР Президентінің 2003 жылғы 21 қазандағы Жарлығымен [3] "Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы" республикалық мемлекеттік мекемесі таратылып, "Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясы" қоғамдық бірлестігі құрылды.[4]

2022 жылы Ұлттық ғылым академиясына мемлекеттік мәртебесі қайтарылды. Бұл туралы Қазақстан Республикасының Президенті Қ. Тоқаев 2022 жылғы 1 маусымда Ұлттық ғылым академиясының 75 жылдығына арналған мерейтойлық сессиясында сөйлеген сөзінде мәлімдеді. Осылайша, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 14 желтоқсандағы № 1003 қаулысымен жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатысатын «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы құрылды.

2023 жылғы 27 наурызда «Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің №152 Жарлығымен «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы болып өзгертілді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 11 сәуірдегі № 281 қаулысымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Коммерциялық емес акционерлік қоғамды қайта атау туралы» қаулысымен Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясы Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамына айналды.[5]

Академия президенттері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сайланған жылы Аты-жөні Мамандануы
1 1946 Қаныш Сәтбаев тау-кен ісі
2 1952 Дінмұхамед Қонаев металлургия
3 1955 Қаныш Сәтбаев тау-кен ісі
4 1964 Шапық Шөкин энергетика
5 1967 Шахмардан Есенов геология
6 1974 Асқар Қонаев металлургия
7 1986 Мұрат Айтхожин биология
8 1988 Өмірзақ Сұлтанғазин математика
9 1994 Кенжеғали Сағадиев экономика
10 1996 Владимир Школьник ядролық физика
11 1999 Нағима Айтхожина биология
12 2002 Серікбек Дәукеев геология
13 2003 Мұрат Жұрынов химия
14 2023 Күнсұлу Закария биология
15 2024 Ақылбек Күрішбаев ауыл шаруашылығы

Басшылық[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Басқарма құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. "Республиканың ғылымын ұйымдастыруды және ғылыми-техникалық қуатын дамытуды жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" ҚР Президентінің 1993 ж. 21 қаңтардағы № 1090 Жарлығы
  2. 1993-2000 жж. кезеңдегі мемлекеттік органдар туралы мәліметтер: қараңыз-Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдары (1991 ж. 16 желтоқсан - 2001 ж. 1 қаңтар). Анықтамалық. ҚР ПМ. - Алматы: БҮ "Эдельвейс", 2004. 572-573 б. (Құрастырушылардың ескертпелері).
  3. "Қазақстан Республикасында ғылыми қызметті ұйымдастыру жүйелерін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" ҚР Президентінің 2003 ж. 21 қазандағы № 1208 Жарлығы (Ағымдағы мұрағат).
  4. Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдары (2001-2005 жж.) Анықтамаламық: Екінші шығарылым./Қазақстан Республикасы Президентінің Мұрағаты. – Жауапты редактор: В.Н. Шепель; Алматы: “Эдельвейс” Баспа үйі: 2007. ISBN 9965-602-37-9
  5. ҚР ҰҒА тарихы
  6. [1]

Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]