Қазақ-қалмақ бітімі

Қазақ-Қалмақ Бітімі (1742) – жоңғарлар мен қазақтар арасындағы келісім.

1742 жылы мамыр айына дейін жасалған. Ресми түрде келісімге қазақтар жағынан Бармақ, жоңғарлар жағынан Кусяп қол қойған. Ұлы жүз түгелімен, ал Орта және Кіші жүздер жартылай жоңғарларға бағынышты болғандықтан, бітім қазақтарга өте ауыр тиді. Жоңғар билеушісі Қалдан Серен Еділ қалмақтарымен қосылып қазақтарға 1741 жылы күйрете соққы берді. Орта жүзге Сары Манже басқарған 30 мыңдық жоңғар қолы басып кірді, Кіші жүзді Жайық өзенінің оң жағасына дейін ығыстырды. Кейбір қазақ рулары тіпті Қобанға өтіп кетпекші болды.

Қазақ-Қалмақ Бітімі екі жақтан 40 адамнан қатысты. Қазақтар арасында Әбілқайыр хан, Күшік хан, Әбілмәмбет хан, Барақ сұлтан, Есет, Жәнібек, Алтыбай, Жанақ, т.б. батырлар болды. Жоңғарлар жағынан құжаттар бойынша Буданск-Зайсанның аты ғана кездеседі. Ресми түрде келісімге қазақтар жағынан Бармақ, жоңғарлар жағынан Кусяп қол қойған. Қазақ-Қалмақ Бітім бойынша екі жақ жаңа туған бала ат жалын тартып мінгенше соғыспайтын болып келісті. Бірақ 1742 жылдың жазында-ақ бұл келісім бұзылды.