Қансоқта (тағам)
Басқа мағыналар үшін Қансоқта деген бетті қараңыз.Қансоқта – малдың қанынан дайындалатын тағам, шұжық түрі.
Дайындалуы және пайдаланылуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дәстүрлі ортада малды бауыздаған соң алғашқы аққан қан "бауыздау қан" деп аталады. Ол арам қан деп есептелетіндіктен азық ретінде пайдаланылмайды. Осыдан кейінгі ағып жатқан қанды ғана таза ыдысқа құйып алады. Сондай-ақ, қансоқтаны ішкі қаннан да жасайды. Бүйрек майын көкбауыр, іш майымен (жылқыда шажырқайымен) қоса ұсақ етіп турап, бүйеніне тұздап тығып пісіреді. Оған алдын-ала шала пісірілген күріш қосып та әзірлейді. Қансоқтаның шыж-мыж деген де аты бар.
Ислам шарты бойынша қанды азыққа тұтынуға тыйым салынған. Алайда, қазақ арасында қансоқтаны азыққа пайдалану сирек болса да әлі күнге кездеседі. Дәстүрлі ортада жаңа босанған әйелдің тез әлденуі үшін ең әуелі қалжаға сойылған малдың қанын іш майына қуырып беретін болған.
Соғымға сойған малдың қанын қатырып қойып арықтаған, көктемде көтерем болған малды тыңайту үшін жылы суға салып жібітіп, сұйылтып ішкізген. Яғни, қан езіп берген. Әбден арықтап, титықтаған мал қан езіп бергеннен кейін жылдам көтеріліп кетеді екен деседі.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ ҚАЗАҚТЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАР, ҰҒЫМДАР МЕН АТАУЛАРЫНЫҢ ДӘСТҮРЛI ЖҮЙЕСI. Энциклопедия. – Алматы: РПК “СЛОН”, 2012. – (илл.) ISBN 978-601-7026-17-23-том: К – Қ – 736 бет.ISBN 978-601-7026-21-9
Әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Қатран Д. Қазақтың дәстүрлi ас-тағам мәдениетi. Ғылыми редакторы және алғы сөздің авторы Нұрсан Әлімбай. Алматы: ҚМӨҒЗИ, 2002;
- ҚР МОМ – материалдарынан;
- ОМЭЭ – материалдарынан.