Қара күн (оккульттік символ)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
«Қара күн»

«Қара күн» (нем. Schwarze Sonne), «күн дөңгелегі» деп те атауға болады (нем. Sonnenrad, ағыл. sunwheel)[1] - нацистік эзотерикалық символ[2], күн дөңгелегінің түрі, нацистік Германияда, содан кейін неонацизмде қолданылған. Оңшыл саясат жағдайында өшпенділік белгілерінің бірі.

СС эмблемасында қолданылатын белгілерге ұқсас он екі радиалды зиг руналардан тұрады. Оның тарихи шығу тегі бар, бірақ заманауи символ алғаш рет нацистік Германияда Вевелсбургтегі құлыптың дизайн элементі ретінде пайда болды, оны СС бастығы Генрих Гиммлер қалпына келтіріп, кеңейтті, ол құлыпты СС орталығы болуды көздеді. Бұл таңбаның СС арасында атауы және қандай да бір ерекше мағынасы болғаны белгісіз болып қалады.

ADL бұл таңба ақ нәсілшіл арасында танымал болса да, көптеген мәдениеттерде қара күнге ұқсайтын таңбалар расистік емес контексттерде де қолданылуы мүмкін.

Уеуелсбург мозаикасы және нацистік кезең[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кейінірек «қара күн» ретінде белгілі болған символ 20-шы ғасырдың басында пайда болды, оның алғашқы суреті Уеуелсбург мозаикасы болды. 1933 жылы СС басшысы Хейнрих Химмлер Германияның Вестфалия аймағындағы Падерборн маңындағы Уеуелсбург қамалын сатып алды. Химмлер ғимаратты СС орталығына айналдыруды көздеді, ал 1936-1942 жылдар аралығында Химмлер ғимаратты салтанатты мақсаттар үшін кеңейтіп, қайта салуды бұйырды[3]. Химмлердің қайта құруына «Генерал залы» деп аталатын құрылымның солтүстік мұнарасының ақ мәрмәр еденінде СС логотипінде қолданылғандар сияқты он екі қою-жасыл радиалды қабаттастырылған сиг рундарынан тұратын Уеуелсбург мозаикасы кірді. Кескіннің мақсатты маңыздылығы белгісіз болып қалады.

Кейбір ғалымдар суретші күнді немесе оның жыл бойына өтуін бейнелейтін Орталық Еуропадағы Меровинг дәуірінің сәндік дискілеріндегі мотивтерден шабыт алған болуы мүмкін деп болжайды.

Қазіргі таңда[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1991 жылдан кейін «қара күн» ариософиямен айналысатын көптеген неонацистік ұйымдардың эмблемасы ретінде пайдаланылады. Қара күн таңбасы жиі экстремистік байрақтарда, футболкаларда, плакаттарда, веб-сайттарда және осындай топтармен байланысты экстремистік басылымдарда кездеседі.

«Азов» Украина ұлт гвардиясындағы «қара күн» мен «ұлт идеясы» символдары
«Қара күн» символдары және американдық «Авангард Америка» неонацистік ұйымының туындағы Техас жұлдызы (2015 жылы құрылған

Басқа қолданыстар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Freedom House ұйымының Reporting Radicalism бастамасына сәйкес, Қара күнді кейбір заманауи пұтқа табынушылық пен сатанистік топтар эзотерикалық символ ретінде де пайдаланады. Одан әрі олар оның кейде сәнді, эстетикалық символ ретінде пайдаланылатынын немесе ежелгі скандинавиялық немесе славян мәдениеттерінен шыққан деп түсінбейтінін атап өтеді[4]. ADL бұл таңба ақ нәсілшіл арасында танымал болса да, көптеген мәдениеттерде қара күнге ұқсайтын таңбалар расистік емес контексттерде де қолданылуы мүмкін.

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ↑ ADL Hate on Display / Sonnenrad
  2. ↑ N. GOODRICK-CLARKE. BLACK SUN. ARYAN CULTS, ESOTERIC NAZISM AND THE POLITICS OF IDENTITY. N.Y., 2002. 371 P.
  3. ↑ Goodrick-Clarke, Nicholas (2002). Black Sun: Aryan Cults, Esoteric Nazism, and the Politics of Identity. New York University Press ISBN 0-81-473124-4.
  4. ↑ "Black Sun". Reporting Radicalism.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қара_күн_(оккульттік_символ)&oldid=3290576» бетінен алынған