Қара мүйізтұмсық

Қара мүйізтұмсық Қазбалық ауқымы: Eocene–Recent ПреК К О С Д Кр П Т Ю Б Пг Н
Қара мүйізтұмсық (Diceros bicornis)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Сүтқоректілер Сабы: Тақтұяқтылар Кіші сабы: Ceratomorpha Ұлы тұқымдасы: Мүйізтұқымтектестер Тұқымдасы: Rhinocerotidae Джон Эдуард Грей, 1820
Түрлері
Ceratotherium Dicerorhinus Diceros Мүйізтұмсықтар

Қара мүйізтұмсық (лат. Diceros bicornis)- Оңтүстік-Шығыс Азия мен Африканың саваннасы мен тропикалық ормандарында мекендейтін мүйізтұмсықтар тақтұяқтылар отрядына жатады. 2013 жылдың 10 қарашасынан бастап ресми түрде жер жүзінен жойылды.

Негізгі түрі

Дене тұрқы 1-2 м, салмағы 1- 3,6 тонна. Терісі өте қалың, түксіз, басының маңдай сүйегі мен мұрынүсті сүйегінде екі мүйізі бар. Мұрынүсті сүйегіндегі мүйізі (алдыңғы мүйіз) ұзын, маңдай сүйегіндегі мүйізі (артқы мүйіз) қысқа, кейде дамымай төмпешік күйінде сақталып қалады. Қара мүйізтұмсықтардың иіс сезу мүшесі жақсы жетілген.

Тіршілік етуі

Қара мүйізтұмсықтар - шөпқоректі жануарлар, ағаштар мен бұталардың жапырақтарымен, қабықтарымен, су өсімдіктерінің (қамыс және т.б.) жас өркендерімен қоректенеді. Алдыңғы мүйізі ағаштар мен жиі өскен бұталардың арасынан кедергісіз өту және жауынан қорғану үшін қажет. Қара мүйізтұмсықтар көбінесе жеке жүреді. Денесі үлкен болғандықтан сырт көзге баяу қозғалатындай көрінгенімен сағатына 35- 40 км. жылдамдықпен жүгіреді. күн қатты ысығана шалшық суда батпаққа аунап салқындайды, әрі терісіне жабысқан кенелерден тазарады. Терісіндегі жабысқан кенелерді су тасбақалары және кейбір құстар теріп жейді, қара мүйізтұмсық оларды қумайды. Мүйізтұмсық иемденген аумағының шекарасын нәжістері мен зәрімен белгілейді. Әр жерде үйілген нәжістерінен аумақтың бос емес екендігін сезген басқа қара мүйізтұмсықтар ол жерге жоламайды.

Дамуы

Аналық қара мүйізтұмсық 3- 4 жаста, ал аталық қара мүйізтұмсық 7- 9 жаста жыныстық жағынан жетіліп көбеюге қабілетті болады. Аналығының буаздық мерзімі 16,5 айға созыады. Жаңа туған ұрпағының салмағы шамамен 65кг. Олардың 16 -18 топтанып жүретіндері де кездеседі.

Жойылу себептері

Олардың мүйіздері үшін ретсіз ауланғаннан кейін саны күрт азайып кетті. Тіпті, жойылып та кетті. Мүйіздері пілдің сүйегінен (бивень) 4 есе құндылығымен өте қымбат бағаланады, және оның емдік қасиеті үшін аулайды. Тіршілік ету ұзақтығы 70 жылдай.