Қаршығарең сандуғаш
| Қаршығарең сандуғаш | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ересек еркек, Польша
| ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Sylvia nisoria (Иоганн Маттеус Бехштейн, 1792, central and northern Germany) |
Қаршығарең сандуғаш (лат. Sylvia nisoria) — бұл құс төсінің көлденеңжолақты реңі және көз нұрлы қабатының ашық сары түсті болғаны үшін осылай аталған.
Биологиялық сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бұл белгілердің екеуі де қаршығаға тән. Жоны - бозғылт күлгін сұр және бауыры - жолақ ірі денелі (21-35 г) сандуғаш. Күйттеу кезеңінде өте ширақ: бүталардың ішінде ғана емес, кейде бұтадан бұтаға ұшып жүреді. Аталықтар бұл кезде қысқа, үнді және әдемі әуенімен жиі-жиі сайрайды және бұған қоса кейде бұтаның ұшар басынан ұшып, әуеде жайған қанаттарымен қалықтап, бір орыннан қозғалмай, қысқа мерзімді құсойнақ жасайды. Басқа уақыттарда бой тасалап, үнсіз бір бұтадан екінші бұтаға жербауырлай ұшуды ұнатады. Көршілерінен кем дегенде 50-100 м алшақ жеке жұп түзіп, орын тебеді. Шөптердің құрғақ сабағынан жылқы қылын төсеп қопсыңқы тоста-ғанша тәрізді ұясын бұталардың бұтақтарына орналастырады. Ұяны негізінде аналығы жасайды. Салындыдағы 3-5 жұмыртқаларды ата-енелері 13-14 күн басып, балапандарды сонша уақыт ұяда жемдейді. Бір жылда бір рет балапан өргізеді. Тамыздан бастап ұшып кете бастайды, ал қыркүйектің басынан-ақ қаршығарең сандуғаштар Қазақстан шегінен мүлде ұшып кетеді.
Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстанда тек бұталары бар орманды зонада, шығыста және оңтүстік пен оңтүстік шығыстың тау етектерін бойлай кең таралған. Оңтүстік өңірге - мамырдың бірінші жартысында, солтүстік өңірге - мамырдың аяғында ұшып келеді.[2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ BirdLife International Sylvia nisoria. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
- ↑ Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010