Қысқы ағын

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Қысқы ағын - қысқы кезеңдегі су ағыны. Су алабының ауқымында жиналған жер асты суларының сарқылуы есебінен қалыптасады. Қысқы жылымық болатын аудандарда қысқы ағын еріген қар және жаңбыр суларымен толады. Бұл сулардың келуінен су шығынының көбеюі қысқы тасқындар түрінде көрініс табады. Жылымық болмайтын кезде қысқы ағын өзен қоректенуінің қарқындылығын, ал төмен температурасы тұрақты және ұзақ уақыт болатын аудандарда оның аз сулылығын көрсетеді.

Қысқы жартыжыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қысқы жартыжыл - Солтүстік жарты шарда күзгі күн мен түннің теңесуінен көктемгі күн мен түннің теңесуіне дейінгі, ал Оңтүстік жарты шарда, керісінше, одан кейінгі айларды қамтыған жарты жыл. Іс жүзінде Солтүстік жарты шарда қысқы жартыжылға қазаннан наурызға дейінгі кезеңді жатқызады.

Қысқы жол[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қысқы жол - жылдың басқа мезгілдерінде жүруге болмайтын (мысалы, тайгадағы терең батпақтар арқылы өтетін жолдар), бірақ қыста доңғалақты көлік жүруге жарамды жол.

Қысқы күн тоқырауы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қысқы күн тоқырауы - 22 желтоқсанда күннің экватордан оңгүстікке карай ең алыс болған эклиптикадағы орны; Солтүстік жарты шардағы ең қысқа күн және ең ұзақ түн. Қысқы күн тоқырауынан кейін күн аспан күмбезі бойынша жылдық қозғалысында экваторға қарай бұрылып, оны көктемгі күн мен түннің теңесетін күні қиып өтеді.

Қысқы режім[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қысқы режім - теріс ауа температурасы басым кезеңдегі су нысандарында болатын процестердің жиынтығы. Қысқы режімге су жинағыш алаптан арнасыз (беткі) ағынның тоқтауы, мұзды құбылыстардың дамуы, қар жамылғысы түрінде ылғалдың су жинағыш алапта айтарлықтай жиналуы тән.

Қысқы тасқын[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қысқы тасқын - қысқы жылымық кезінде қардың еруі нәтижесінде өзендегі су деңгейінің күрт және біршама қысқа мерзімде көтерілуі.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6