Әбдірахман Молданазарұлы Омбаев

Әбдірахман Молданазарұлы Омбаев

Әбдірахман Молданазарұлы Омбаев (1.1.1949 ж.т., Оңтүстік Қазақстан облысы, Отырар ауданы, Қара-Қоңыр елді мекені, Ақтам ауылы) – ғалым, ауыл шаруашылығы ғылымының докторы (1991), профессор (1994), Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері (1996). Алматы зоотехникалық-малдәрігерлік институтын (қазіргі Қазақ ұлттық аграрлық университетін) бітірген (1971). 1971 – 2002 ж. Қазақ қаракөл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында (Шымкент қаласы) аға лаборанттан бастап, директорлық қызметтерді атқарды (1994 – 2002). 2002 жылдан Оңтүстік-Батыс ауыл шаруашылық ғылыми-өндірістік орталығының (Шымкент қаласында) директоры.

Шығармашылық мұрасы

Бір топ қой.

Омбаевтың негізгі ғылыми еңбегі қаракөл қойы тұқымдарының жаңа зертханалық типтерін шығарып, олардың гендік қорын сақтауға арналған. Ол қаракөл қойы қозысының ұрықтық кезеңінен өсіп-жетілу кезеңіне дейінгі аралықта болатын биологиялық заңдылықтарды анықтап, қаракөлше елтірісін өндіру технологиясын зерттеді. Оның басшылығымен ақ түсті қаракөлше өндіру тәсілі тұңғыш рет ғылыми тұрғыдан дәлелденіп, оған сипаттама берілді. Қаракөл шаруашылығында алғашқылардың бірі болып қозыларды енесінен ерте бөлу технологиясын зерттеді, түрлі-түсті және әр типтегі қаракөл елтірісінің сорттылығындағы қаракөл қошқарларының әсерін зерттеп, ғылыми деректер алды. Омбаев шамшырақ түсті қарақалпақ сұр қозыларының әлімтау (1995), күміс түсті бұхар сұрының байырқұм (1996), қола түсті сұрхандария сұрының тартоғай (1997), қара қаракөл қойының созақ зертханалық типтерінің авторы. Кетпен құйрықты атырау қой тұқымының (1998), көк қаракөл қойының темір (1995), сырдария (1997), қара қаракөл қойының төлдегіш қожатоғай (1997) типтерін шығаруға қатысты. Қазақстан Мемлекеттік сыйлық лауреаты (2005). Омбаевтың еңбектері: Қаракөлше елтірісін өндіру технологиясы, А., 2003; Селекционно-генетические аспекты развития смушковых пород овец в Казахстане. Сборник “Научное наследие П.Н. Кулешова и современное развитие зоотехнической науки и практики животноводства”, М., 2005, с. 147 – 151.

Әбдірахман Омбаев (1.1. 1949 ж.туған, Отырар ауданы Қара Қоңыр ауылы ) – ғалым, ауыл шаруашылық ғылым. докторы (1991), профессоры. (1994). Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері, Алматы зоотехникалық.-малдәрігерлік институтын бітірген (1971). 1971 – 73 ж. Қазақ қаракөл шаруашылық ғылым-зерттеу институтында аға лаборант, 1973 – 76 ж. Мәскеудегі Бүкілодақтық мал шаруашылық ғылым-зерттеу институтының аспиранты. 1976 – 92 ж. Қазақ қаракөл шаруашылық ғылым-зерттеу институтында ғылым. қызметкер, директорының ғылым. жұмыстар жөніндегі орынбасары. 1992 – 94 ж. Созақ ауданының әкімі, ал 1994 жылдан Қазақ қаракөл шаруашылық ғылым-зерттеу институтының директоры. 1982 – 84 ж. Германия ғалымдарымен бірге, қаракөл қойын сауу технологиясын жақсартуға үлес қосты. Қаракөл өнімдерін өндіру бағытында жүргізген зерттеулер барысында 120-дан астам ғылым. еңбектер жазды. Қаракөл шаруашылығындағы ғылым жетістіктерді дүниежүзілік деңгейге шығару бағытында 1977 – 80 ж. Мемлекеттік жобаның бас инженері, қаракөл өндіруді дамыту және елтірі сапасын арттыратын илеу әдісін жетілдіру жұмыстарын жүргізуге қатысты ғылым-зерттеу жолында ашқан жаңалықтары КСРО халық шаруашылық жетістіктері көрмесінің дипломымен марапатталған.

Дереккөздер

Қазақ энциклопедиясы, 7 том 6 бөлім