Ғазнауи әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added

Inline

12:45, 2011 ж. желтоқсанның 8 кезіндегі нұсқа

Ғазнауи әулеті (сұлтандығы) (парсы: غزنویان‎) қазіргі Ауғанстан, Хорасан, Солтүстік Үндістан аумағында XI - XII ғ-ларда болған мемлекет. Самани әулеті дағдарысқа ұшыра-ғанын пайдаланып, түркілерден тұратын әскери топ бар билікті өз қолдарына жинай бастады. Олар 962 ж. көтеріліс жасап, Балтай, Кабул, Ғазна қалаларын басып алды. Бірақ көп ұзамай Самани әулеті билікті қайта қалпына келтірді. Тек 15 жыл өткеннен кейін түрік ғұламалары өз адамдарын таққа отырғызып,Ғазнауи әулетінің негізін қалады. Жаңа мемлекет, әсіресе, Махмұд сұлтанның тұсында (998 - 1030) қатты күшейді. Бағдад халифы оған сұлтан дәрежесімен бірге «йемин әд-Даул уа амин әл-милла» (мемлекет және діни қауымның сенімді тұлғасы) атағын берді. Оның тұсында мемлекет шекарасы солтүстікте Әмудария өз-не дейін жетіп, Қарахандар әулеті мемлекетімен шектесті. Батыста Бүйлер әулетіне қараған Иранды қол астына қаратса, оңтүстік-шығыста Солтүстік Үндістанды басып алды. Сұлтанның қолында биліктің барлық түрі шоғырланды. Мемлекеттің экономикасы соғыстардан түскен олжа мен халықтан жиналған

алым-салықтан құралды.

Сұлтанның негізгі тірегі - тұрақты әскер тек түркі ғұламаларынан ғана емес, араб, хорасан, үнді,

дейлемит, тура, ауған жасақтарынан да тұрды. Бұған қоса ғазауат соғысына қаты- сушы ғазилер (дін үшін күресушілер) мен еріктілер де әскери жорықтарға қатынаста. Соғыс кезінде үйретілген пілдер, қамал бұзуға арналған тас лақтырғыш құралдар, өзеннен өту үшін жүзбелі көпірлер пайдаланылды. Мемлекетте халықты бақылауда ұстау үшін тыңшылардың қызметі кеңінен жолға қойылды. Мұсылман дінбасыларына үлкен құрмет көрсетіліп, үнемі сарай жұмыстарына қатыстырылды. Ақындар мен тарихшыларға, ғалымдарға өнімді жұмыс істеу үшін арнайы жағдай жасалынып, оқу жүйесінде медреселер пайда болды, мешіт- медресе, сарай құрылыстарын салуға үлкен мән берілді.Ғазнауи әулетінің құлдырауы Масұд сұлтан (1031 - 41) тұсынан басталды. Осы кезде күшейген Селжұқтар 1040 жылы ғазнауилерғе Данданекан түбінде күйрете соққы берді. Осыдан соң екі әулет арасындағы 100 жылдан аса уақытқа созылған күрес кезінде Орталық Ауғанстанда тұратын Тура билеушілері күшейіп, 1186 жылы Пенжабта орналасқан Газнауи сұптандығының қалдығын түпкілікті жойды.^[1]

Пайдаланған әдебиет

↑ Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1

Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.

Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA

[1] Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1

[1]

@@ 1-жол: / 1-жол: @@
+{{Infobox Former Country
-'''Ғазнауи әулеті (сұлтандығы)''' қазіргі [[Ауғанстан]], [[Хорасан]], Солтүстік [[Үндістан]]
+|conventional_long_name =<br>غزنویان<br>''Ghaznavian''<br> Ghaznavid Empire
+|common_name            = Ghaznavids
+|continent              = Asia
+|region                 =
+|country                = Khorasan
+|era                    = Medieval
+|status                 =
+|status_text            =
+|empire                 =
+|government_type        = Empire
+|year_start             = 963
+|year_end               = 1187
+|event_start            =
+|date_start             =
+|event_end              =
+|date_end               =
+|p1                     = Saffarid Dynasty
+|flag_p1                = Saffarid dynasty 861-1003.png
+|p2                     = Samanids
+|flag_p2                = Samanid dynasty (819–999).GIF
+|s1                     = Ghurid Dynasty
+|flag_s1                = Ghori Dynasty 1149-1212 (AD).png
+|s2                     = Seljuk Empire
+|flag_s2                = Seljuk Empire locator map.svg
+|image_flag             =
+|flag                   =
+|flag_type              =
+|image_flag             =
+|image_coat             =
+|image_map              = Ghaznavid Empire 975 - 1187 (AD).PNG
+|image_map_caption      = Ghaznavid Empire at its greatest extent
+|capital                = [[Ghazni]] (963-1151)<br>[[Lahore]] (1151-1187)
+|common_languages       = [[Arabic language|Arabic]](<small>official/poetry</small>)<br>[[Persian language|Persian]](<small>temporarily official/poetry</small>)<ref>''Encyclopedia of Arabic literature'', Vol.1, Ed. Julie Scott Meisami, Paul Starkey, (Routledge, 1998), 251.</ref><br>[[Turkic language|Turkic]] (<small>military</small>)<ref>C.E. Bosworth, ''The Ghaznavids:994-1040'', (Edinburgh University Press, 1963), 134.</ref>
+|religion               = [[Sunni Islam]]
+|currency               =
+|leader1                = [[Alptigin]]
+|leader2                = [[Khusrau Malik]]
+|year_leader1           = 963-977
+|year_leader2           = 1160-1187
+|title_leader           = [[Ghaznavid Empire#The Ghaznavid Dynasty|shah]]
+|stat_year1   = 1029 est.
+|stat_area1   = 3400000
+}}
+'''Ғазнауи әулеті (сұлтандығы)''' ({{lang-fa|غزنویان}}) қазіргі [[Ауғанстан]], [[Хорасан]], Солтүстік [[Үндістан]]
 аумағында XI - XII ғ-ларда болған мемлекет. Самани әулеті дағдарысқа ұшыра-ғанын пайдаланып, түркілерден тұратын
 әскери топ бар билікті өз қолдарына жинай
@@ 14-жол: / 58-жол: @@
 Солтүстік Үндістанды басып алды. Сұлтанның
 қолында биліктің барлық түрі шоғырланды. Мемлекеттің [[Экономика|экономикасы]] соғыстардан түскен олжа мен халықтан жиналған
-алым-салықтан құралды. Сұлтанның негізгі тірегі - тұрақты [[әскер]] тек түркі [[Ғұлама|ғұламаларынан]] ғана емес, [[Арабтар|араб]], [[хорасан]], [[Үндістер|үнді]],
+алым-салықтан құралды. [[File:MassudOfGhazniCoin.jpg|thumb|left|[[Масұд I Ғазнауи]] кезіндегі тиын.]] Сұлтанның негізгі тірегі - тұрақты [[әскер]] тек түркі [[Ғұлама|ғұламаларынан]] ғана емес, [[Арабтар|араб]], [[хорасан]], [[Үндістер|үнді]],
 дейлемит, тура, [[Ауғандықтар|ауған]] жасақтарынан да
 тұрды. Бұған қоса ғазауат соғысына қаты-
@@ 42-жол: / 86-жол: @@
 {{wikify}}
-{{Суретсіз мақала}}
+[[Category:Иран тарихы]]
-[[Санат:Тарих]]
+[[Category:963 жылы құрылғандар]]
-[[Санат:Мәдениет]]
+[[Category:Түркі тарихы]]
+[[Category:Түркі әулеттері]]
+[[Category:Ғазнауи империясы|*]]
+[[Category:1187 жылы таратылғандар]]
+[[Category:Ауғанстан әулеттері]]
+[[Category:Пәкістан тарихы]]
+{{Link FA|tr}}
+{{Link FA|ur}}
+[[ar:غزنويون]]
+[[az:Qəznəlilər dövləti]]
+[[ca:Gaznèvides]]
+[[ceb:Imperyong Gasnabida]]
+[[cs:Ghaznovská říše]]
+[[de:Ghaznawiden]]
+[[es:Imperio gaznávida]]
+[[eo:Gaznavida Imperio]]
+[[fa:غزنویان]]
+[[fr:Ghaznévides]]
+[[ko:가즈나 왕조]]
+[[hi:ग़ज़नवी साम्राज्य]]
+[[hr:Gaznavidsko Carstvo]]
+[[it:Ghaznavidi]]
+[[he:השושלת הע'זנווית]]
+[[ka:ღაზნევიდების სახელმწიფო]]
+[[lv:Gaznevīdu impērija]]
+[[lt:Gaznevidai]]
+[[hu:Gaznavidák]]
+[[ml:ഗസ്നവി സാമ്രാജ്യം]]
+[[nl:Ghaznaviden]]
+[[ja:ガズナ朝]]
+[[no:Ghaznavid]]
+[[pnb:غزنوی سلطنت]]
+[[ps:د غزنويانو امپراطوري]]
+[[pl:Ghaznawidzi]]
+[[pt:Império Gaznávida]]
+[[ru:Газневидское государство]]
+[[simple:Ghaznavid Empire]]
+[[sk:Ghaznovci]]
+[[fi:Ghaznavidien valtakunta]]
+[[sv:Ghaznaviderna]]
+[[tl:Imperyong Gasnabida]]
+[[th:จักรวรรดิกาสนาวิยะห์]]
+[[tg:Давлати Ғазнавиён]]
+[[tr:Gazne Devleti]]
+[[ur:سلطنت غزنویہ]]
+[[zh:伽色尼王国]]

Ғазнауи әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

12:45, 2011 ж. желтоқсанның 8 кезіндегі нұсқа

Пайдаланған әдебиет

Навигация мәзірі

Іздеу