Еуразия тілдері
Навигацияға өту
Іздеуге өту
Еуразия — лингвогенетикалық континентте ең көп зерттелген, оған 21 отбасы, 4 изолят және 12-ге жуық жіктелмеген тілдер бар.
Еуразия тілдерінің тізімі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Баск әулеті {3}
- Үнді-Еуропа {449}
Келесі 2 отбасы әдетте Кавказ тілдері деп аталады. (генетикалық емес бірлестіктер):
- Солтүстік кавказ тілдері {34}, жалпылай қабылданбаған бірлік , құрамына:
- Картвель әулеті {4}
- Орал әулеті {39}
- Алтай әулеті {79} Барлық зерттеушілермен мойындалмаған. Әдетте кіреді
- Моңғол тілдері
- Түркі тілдері
- Тұңғыс-маньчжур тілдері; бірақ максималды нұсқада да
- Корей тілі мен
- Жапон-рюкю тілдері (жапон тілі мен рюкю тілі)
- Дравиди әулеті {66}
- Бурушаски тілі (изолят) {1}
Келесі 5 әулет шартты түрде «палеоазиялық тілдер» (генетикалық емес бірлестіктер) деп аталады::
- Енисей әулеті {1}
- Юкагир (юкагир-чуван) әулеті{2}
- Чукот-камчатка әулеті {5}, сонымен қоса: чукот тілі, коряк тілі, ительмен тілі және т.б.
- Нивх тілі (изолят) {1}
- Айн әулеті † {3}
- Сино-тибет әулеті {363}, сонымен қоса қытай тілі, немесе
- тай-кадай әулеті {70}
- мяо-яо әулеті {22}
- австроазиалық әулет үсті тілдер тобы
- Шын мәнінде австроазиялық әулеті {163}, сонымен қоса вьетнам тілі
- никобар әулеті {6}
- Аустронезия әулет үсті {1268}
- малай-полинезия әулеті {1248}
- тайвань әулеті {20}
- андаман әулеті {13}
- Ежелгі тілдер (қазір өмір сүрмейді)
- тиррен әулеті {2} † (этрус тілін қоса)
- Хуррито-урарт әулеті † {2}
- Шумер тілі (изолят) † {1}
- Элам тілі (изолят) † {1}
- Жіктелмеген тілдер {12}, сонымен қоса ибер тілі †, кипр-миной тілі†, этеокрит тілі †, хатт тілі †, кассит тілі † мен Батыс Еуразияның басқа да реликтік тілдері.
Тілдік әулеттер саны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1980 жылдардың ортасына қарай.
| әулет | ТМД, мың адам | шетел Еуропа | шетел Азия | Еуразия | % бәріне |
|---|---|---|---|---|---|
| барлығы | 272492 | 488829 | 2710648 | 3471969 | 100 % |
| Үнді-Еуропа | 216410 | 463712 | 793130 | 1473252 | 42,43 % |
| Сино-тибеттік | 60 | 123 | 1064110 | 1064293 | 30,65 % |
| Австронезиялық | 64 | 216550 | 216614 | 6,24 % | |
| Дравидилік | 180355 | 180355 | 5,19 % | ||
| Жапондық (жапон-рюкю) | 16 | 118460 | 118476 | 3,41 % | |
| Алтайлық | 44040 | 2340 | 70010 | 116390 | 3,35 % |
| Австроазиялық | 10 | 71635 | 71645 | 2,06 % | |
| Паратайлық (тай-кадай) | 67750 | 67750 | 1,95 % | ||
| Корейлік | 400 | 16 | 61670 | 62086 | 1,79 % |
| Афразиялық | 25 | 2400 | 55055 | 57480 | 1,66 % |
| Оралдық | 4475 | 18430 | 22905 | 0,66 % | |
| Мяо-яо | 8180 | 8180 | 0,24 % | ||
| Картвельдік | 3700 | 145 | 3845 | 0,11 % | |
| Солтүстік кавказдық | 3220 | 235 | 3455 | 0,10 % | |
| Папуалық | 1750 | 1750 | 0,05 % | ||
| Басктық | 1030 | 1030 | 0,03 % | ||
| Нигер-конголық | 110 | 150 | 260 | 0,01 % | |
| Бурушаски (буриши) | 50 | 50 | 0 % | ||
| Чукот-камчаттық | 23 | 23 | 0 % | ||
| Айндық | 20 | 20 | 0 % | ||
| Нивхтық | 4 | 4 | 0 % | ||
| Эскимос-алеуттық | 2 | 2 | 0 % | ||
| Андамандық | 1 | 1 | 0 % | ||
| Юкагирдық (юкагир-чуван) | 1 | 1 | 0 % | ||
| Кеттік (енисей) | 1 | 1 | 0 % | ||
| басқалары | 131 | 578 | 1392 | 2101 | 0,06 % |
Еуропа тілдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Еуропа халқының 94% -нан астамы Үнді-Еуропа әулет тілдерінде сөйлейді.
| әулет | топ | ТМД-ның еуропалық бөлігі | шетел Еуропа | бүкіл Еуропа | % барлығына |
|---|---|---|---|---|---|
| барлығы | барлығы | 165595 | 488809 | 654404 | 100 % |
| Үнді-Еуропа | 150763 | 462366 | 613129 | 93,69 % | |
| Славяндық | 142460 | 82225 | 224685 | 34,33 % | |
| Романдық | 3148 | 179821 | 182969 | 27,96 % | |
| Германдық | 281 | 175423 | 175704 | 26,85 % | |
| Гректік | 125 | 9988 | 10113 | 1,55 % | |
| Кельттік | 0 | 7520 | 7520 | 1,15 % | |
| Албандық | 3,8 | 4810 | 4814 | 0,74 % | |
| Балтық | 4324 | 12 | 4336 | 0,66 % | |
| Үнді-Арийлік | 158 | 2207 | 2365 | 0,36 % | |
| Армян | 208 | 320 | 528 | 0,08 % | |
| Иран | 55 | 40 | 95 | 0,01 % | |
| Орал | 3967 | 18430 | 22397 | 3,42 % | |
| Фин-угорлық | 3959 | 18430 | 22389 | 3,42 % | |
| Самодийлік | 8 | 0 | 8 | 0 % | |
| Алтай | 9130 | 2340 | 11470 | 1,75 % | |
| Түркілік | 8978 | 2340 | 11318 | 1,73 % | |
| Моңғолдық | 150 | 0 | 150 | 0,02 % | |
| Тұңғұс-маньчжурлық | 2 | 0 | 2 | 0 % | |
| Афразиялық | 1463 | 3735 | 5198 | 0,79 % | |
| Евреи | 1453 | 1340 | 2793 | 0,43 % | |
| Семиттік | 9,6 | 2365 | 2375 | 0,36 % | |
| Кушиттік | 0 | 30 | 30 | 0 % | |
| Басктік | 0 | 1030 | 1030 | 0,16 % | |
| Сино-тибеттік | 5 | 123 | 128 | 0,02 % | |
| Қытайлық | 5 | 110 | 115 | 0,02 % | |
| Тибет-бирмандық | 0 | 13 | 13 | 0 % | |
| Солтүстік кавказдық | 115 | 0 | 115 | 0,02 % | |
| Нах-дагестандық | 98 | 0 | 98 | 0,01 % | |
| Абхаз-адыгейлік | 17 | 0 | 17 | 0 % | |
| Нигер-конголық | 0 | 110 | 110 | 0,02 % | |
| Картвельдік | 68 | 0 | 68 | 0,01 % | |
| Австронезиялық | 0 | 44 | 44 | 0,01 % | |
| Корей | 33 | 16 | 49 | 0,01 % | |
| Жапон (жапон-рюкю) | 0,1 | 16 | 16 | 0 % | |
| Австроазиялық | 1,4 | 10 | 11 | 0 % | |
| Чукот-камчаткалық | 0,4 | 0 | 0,4 | 0 % | |
| Эскимос-алеуттік | 0,1 | 0 | 0,1 | 0 % | |
| Нивхтық | 0,1 | 0 | 0,1 | 0 % | |
| басқалары | 49 | 589 | 638 | 0,10 % |
Азия тілдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Азия халқының шамамен 40% -ы сино-тибет тілдерінде сөйлейді, ал 30% -ы үндіеуропаның макроәулетіндегі тілдермен сөйлейді.
1980 жылдардың ортасына қарай (мың адам).
| әулет | топ | ТМД-ның азиялық бөлігі | Шетел Азия | бүкіл Азия | % барлығына |
|---|---|---|---|---|---|
| барлығы | барлығы | 106408 | 2710648 | 2817056 | 100 % |
| Сино-тибеттіе | 55 | 1064109 | 1064164 | 37,78 % | |
| Қытай | 55 | 1003630 | 1003685 | 35,63 % | |
| Тибет-бирмалық | 0 | 60479 | 1003685 | 2,15 % | |
| Үндіеуропалық | 63394 | 793126 | 856520 | 30,40 % | |
| Үндіарийлік | 72 | 719566 | 719638 | 25,55 % | |
| Иран | 4122 | 71460 | 75582 | 2,68 % | |
| Славяндық | 53273 | 95 | 53368 | 1,89 % | |
| Армян | 4292 | 660 | 4952 | 0,18 % | |
| Германдық | 1699 | 475 | 2174 | 0,08 % | |
| Гректік | 222 | 660 | 882 | 0,03 % | |
| Нуристандық | 0 | 145 | 145 | 0,01 % | |
| Романдық | 87 | 50 | 137 | 0 % | |
| Балтық | 76 | 0 | 76 | 0 % | |
| Албандық | 0,2 | 15 | 15 | 0 % | |
| Австронезиялық | 0 | 216550 | 216550 | 7,69 % | |
| [[Малай-полинезиялық | 0 | 216180 | 216180 | 7,68 % | |
| Тайваньдық | 0 | 370 | 370 | 0,01 % | |
| Дравидилік | 0 | 180355 | 180355 | 6,40 % | |
| Оңтүстік-дравидилдік | 0 | 112415 | 112415 | 3,99 % | |
| Телегу | 0 | 60000 | 60000 | 2,13 % | |
| Гондвандық | 0 | 3770 | 3770 | 0,13 % | |
| Курух | 0 | 1710 | 1710 | 0,06 % | |
| Тулу | 0 | 1502 | 1502 | 0,05 % | |
| Брауи | 0 | 765 | 765 | 0,03 % | |
| Орталық дравидилік | 0 | 191 | 191 | 0 % | |
| Жапон (жапон-рюкю) | 0,7 | 118460 | 118461 | 4,21 % | |
| Алтай | 34911 | 70006 | 104917 | 3,72 % | |
| Түркілік | 34476 | 59756 | 94232 | 3,35 % | |
| Моңғолдық | 380 | 5729 | 6109 | 0,22 % | |
| [[Тұңғұс-маньчурлық | 56 | 4521 | 4577 | 0,16 % | |
| Австроазиялық | 1,4 | 71632 | 71633 | 2,54 % | |
| Мон-кхмерлік | 1,4 | 63072 | 63073 | 2,24 % | |
| Мунда | 0 | 8535 | 8535 | 0,30 % | |
| Никобарлық | 0 | 25 | 25 | 0 % | |
| Паратай (тай-кадай) | 0 | 67745 | 67745 | 2,40 % | |
| Тайлық | 0 | 65094 | 65094 | 2,31 % | |
| Дун-шуйлық | 0 | 1755 | 1755 | 0,06 % | |
| Кадайлық | 0 | 896 | 896 | 0,03 % | |
| Корей | 367 | 61670 | 62037 | 2,20 % | |
| Афразиялық | 362 | 55185 | 55547 | 1,97 % | |
| Семиттік | 15,4 | 51600 | 51615 | 1,83 % | |
| Еврейлік | 347 | 3540 | 3887 | 0,14 % | |
| Кушиттік | 0 | 45 | 45 | 0 % | |
| Мяо-яо | 0 | 8182 | 8182 | 0,29 % | |
| Картвельдік | 3632 | 145 | 3777 | 0,13 % | |
| Солтүстік кавказдық | 3099 | 235 | 3334 | 0,12 % | |
| Нах-дагестандық | 2479 | 5 | 2484 | 0,09 % | |
| Абхаз-адыгейлік | 619 | 230 | 849 | 0,03 % | |
| Папуалық | 0 | 1750 | 1750 | 0,06 % | |
| Трансжаңагвинеялық | 0 | 1250 | 1250 | 0,04 % | |
| Батыс папуалық | 0 | 455 | 455 | 0,02 % | |
| басқа әулеттер | 0 | 45 | 45 | 0 % | |
| Орал | 504 | 0 | 504 | 0,02 % | |
| Фин-угорлық | 477 | 0 | 477 | 0,02 % | |
| Самодилік | 27 | 0 | 27 | 0 % | |
| Нигер-конголық | 0 | 165 | 165 | 0,01 % | |
| Бурушаски (буриши) | 0 | 50 | 50 | 0 % | |
| Чукот-камчаткалық | 22,6 | 0 | 23 | 0 % | |
| Айн | 0 | 20 | 20 | 0 % | |
| Нивхтық | 4,3 | 0 | 4 | 0 % | |
| Эскимос-алеуттық | 1,9 | 0 | 2 | 0 % | |
| Андамандық | 0 | 1 | 1 | 0 % | |
| Кет (енисей) | 1,1 | 0 | 1 | 0 % | |
| Юкагир (юкагир-чуван) | 0,8 | 0 | 1 | 0 % | |
| басқалары | 91 | 1264 | 1355 | 0,05 % |