Инсайт
Басқа мағыналар үшін Insight деген бетті қараңыз.Инсайт (ағылш. insight — түсіну, ұғу) — интеллектуалды құбылыс, оның мәні кез келген проблеманы күтпеген түрде түсіну және оның шешімін табу деген мағынаны білдіретін[1] зоопсихология, психология, психоанализ және психиатрия салаларында қолданылатын көпмағыналы термин:
- неғұрлым жалпы мағынасы бір нәрсені іштей сезу, ішкі түйсік;
- стандартты жағдайда кез келген өзіндік сана-сезім немесе өзіндік ұғыну;
- психотерапияда – біреудің бұрын аңғарылмаған психикалық күйін түсіну немесе білу;
- еске түсірмей-ақ, бұрынғы тәжірибеге сүйенбей, бір нәрсені жаңадан дұрыс аңғару;
- гештальтпсихологияда – проблемалар сол арқылы шешілетін процесс. Бұл орайда инсайт шешімге сәйкес адамға байланысты түсіндіруге мүмкіндік беретін модельді немесе оқиға[2].
Бұл процесс, әдетте, әзірленген шешім әдіснамасы (моделі немесе құрылымы) жоқ, түсініксіз мәселе немесе проблемадан басталады. Мақсаты - белгілі бір мысалдарды немесе деректерді қадағалап отырғанда, жаңа нәрсені үйрену немесе мәселені анықтау.
Инсайт көбіне төмендегідей өрбиді:
- Біз белгілі бір мәселе немесе мәселеден бастайды;
- Біз сұраққа жауап беретін үлгілерді немесе шеңберді (шеңберлерді) табады;
- Ықтимал жауаптарды (гипотезаны) анықтайды;
- «Дұрыс» жауаптарды табу үшін деректерді пайдаланады;
- Біз бастапқы мәселеге немесе мәселеге қатысты қолданылуы мүмкін шешім әзірленеді[3].