Никель бетінің кодын көру

{{Химиялық элемент|нөмірі=28|қб қысымы 100=2154|жылусыйымдылығы=26,1|молярлық көлем=6,6|тор құрылымы=текше бетке бағытталған|Тор құрылымы=текше бетке бағытталған|тор параметрлері=3,524|Дебай температурасы=375|жылуөткізгіштік=90,9|қб қысымы 1=1783|қб қысымы 10=1950|қб қысымы 1 k=2410|балқу жылуы=17,61|қб қысымы 10 k=2741|қб қысымы 100 k=3184|Юнг модульі=200|жылжу модульі=76|Моос қаттылығы=4.0|Пуассон коэффициенті=0.31|Виккерс қаттылығы=638|Бринеллий қаттылығы=667–1600|CAS тіркелу нөмірі=7440-02-0|сурет=Nickel chunk.jpg|булану жылуы=378,6|қайнау температурасы=3005 [[Кельвин|K]] (2732&nbsp;[[Градус Цельсия|°C]], 4949&nbsp;°F)|асты=[[Палладий|Pd]]|ковалентті радиус=124±4|символ=Ni|сыртқы түрі=күміс-ақ металл|атауы=Никель|топ=10|период=4|блок=d|атомдық масса=58.6934(4)|конфигурация=[Ar] 3d<sup>8</sup> 4s<sup>2</sup>|электрондық қабықшасы=2, 8, 16, 2 немесе 2, 8, 17, 1|атом радиусы=124|Ван-дер-Ваальс радиусы=163|балқу температурасы=1726 [[Кельвин|K]] (1453&nbsp;[[Градус Цельсия|°C]], 2647&nbsp;°F)|ион радиусы=(+2e) 69|электртерістілігі=1,91|электродты потенциал=-0,25 В|Электродты потенциал=-0,25 В|тотығу дәрежелері=−2, −1, 0, +1, +2, +3, +4|иондалу энергиясы 1=737.1|иондалу энергиясы 2=1753.0|иондалу энергиясы 3=3395|фаза=Қатты дене|тығыздық=8,902|тип=[[Ауыр металдар]]}}[[Сурет:Nickel.svg|thumb|111x111px|Никель ''Nі''|солға]]
'''Никель''' ([[Латын тілі|лат]]. ''Nіccolum''; '''Nі''') — элементтердің периодтық жүйесінің VІІІ тобындағы хим. элемент, атомдық нейтроны 28, атомдық массасы 58,70. Күмістей ақ, иілгіш, созылғыш металл. Тығыздығы 8,90 г/см3, балқу t 1400ӘC, қайнау t 2900ӘC, кристалдық торы куб тәрізді, қырлары орталықтандырылған. Табиғатта 5 тұрақты изотопы бар. Никель атауы 17 ғасырда кеншілерді мыс кентастарына ұқсастығымен шатастырған купферникель (NіAs) минералымен байланысты. 

Алғаш 1751 ж. швед химигі А.Кронстедт (1722 – 1765), ал таза металл күйінде 1804 ж. неміс химигі И.Рихтер (1824 – 1898) алған. Негізгі минералдары пентландит, никелин, тағы басқа Тотығу дәрежелері +2, сирек жағдайларда +3, +4. 500ӘС- тан жоғары температурада тотығып, ұсақ дисперсті күйінде ауада өздігінен тұтанады (маңызды оксиді NіO-бунзенит минералы), қатты қыздырғанда галогендермен (NіHl2), күкіртпен (Nі3S2), фосформен (Nі3P2), тағы басқа әрекеттеседі. Никель азотпен (1455ӘС-қа дейін), сілтімен мүлде әрекеттеспейді. 

Сұйытылған тұз және күкірт қышқылдарында баяу еріп, сутек бөледі және ІІ валентті тұздарын түзеді. Олар суда жақсы ериді, гидролизі қышқылдық орта көрсетеді. Азот қышқылымен жылдам әрекеттесіп, концентрліде баяулайды. Өте ұсақталған Никельге CO-мен әсер етсе, карбонил Nі(CO4) түзіледі. Никельді электрпештерде NіO тотықсыздандыру, Nі(CO4)-ті термиялық жолмен ыдырату, NіCl2 немесе NіSO4 ерітінділерін электролиздеу және қысым қатысында аммиакты ерітінділерін H2-мен тотықсыздандыру арқылы алады. 

Көп мөлшері Fe, Cu, Cr, т.б. металдармен магниттілігі, коррозия мен ыстыққа төзімділігі жөнінен ерекшеленетін құймалар алуға (мыс., хромникель құймасы атом реакторында қолданылады), арнайы химиялық қондырғылар жасауда, көптеген химиялық процестерде катализатор, қорғағыш материал ретінде қолданылады.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы]] , 7 том 2 бөлім</ref>

== Никельдің қолданылуы ==
Никель қоспалар алуда, газ турбиналары мен реактивті қозғалтқыштар өндірісінде, СД плейерлер, қалта диктофондар, бейнекамералар, телефондар мен ноутбук сияқты тұрмыстық техниканың бірнеше түрлерінде қолданылатын батареяларда пайдаланылады. Кобальт гальван жабындарда қолданылады. Оны ауыр машина жасау мен ірі химиялық реакциялар жүретін үлкен контейнерлер өндірісінде пайдаланады. Сондай-ақ оны тиынның кейбір түрлерін жасауда да қолданады.

== Дереккөздер ==
<references/>

{{Менделеевтің периодтық кестесі}}

[[Санат:Химиялық элементтер]]
[[Санат:Металдар]]
[[Санат:Никель|*]]

{{Chem-stub}}