Укулеле
| Укулеле | |
 Укулеле-сопрано | |
| Жіктелуі | |
|---|---|
| Туыстас аспаптары | |
 Укулеле ортаққорда | |
Укулеле (гавайша 'ukulele [ˈʔukuˈlele]) — гавайлық төртішекті шертпелі музыкалық аспап, немесе екі еселенген, яғни сегізішекті.
Атауы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Атауы бір нұсқасында "секеңдеген бүрге" деп аударылады, өйткені укулеледе ойнаған кезінде саусақ қозғалысы секірген бүргелерді еске салады[1], басқа нұсқасында — "осында келген сыйлық"[2] аударылады .
Укулеле тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1880 жылдары Мадейра аралынан шыққан брагиньинің — миниатюралық гитараның дамуынан пайда болды, португалдық кавакиньоға ұқсас. Ойлап тапқан Мануэль Нуньес (порт. Manuel Nunes)[3] болып саналады. Укулеле әр түрлі тынық мұхит аралдарында таралған, бірақ өзі бәрінен бұрын гавай музыкамен, 1915 жылы Сан-Францискода өткен гавай музыканттарының Тынық мұхит көрмесінде гастролі кезеңімен топтастырылады.
Түрлері укулеле[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гитара укулеле түрлі пішінде болуы мүмкін, стандартты, гитаратәрізді, сондай-ақ "ананас", ескектер, үшбұрышты, төртбұрышты пішінді (жиі сигар қораптарынан жасалған) және т. д. Барлығы шебердің қиялынан туады.
Укулеленің 5 түрі бар :
- сопрано (жалпы ұзындығы 53 см) — бірінші және ең кең тараған түрі;
- концерттік (58 см) — сәл неғұрлым ірі;
- тенор (66 см) — ХХ ғасырдың 20-шы жылдары пайда болды;
- баритон (76 см) — ХХ ғасырдың 40-шы жылдары пайда болған;
- бас (76 см) — ең үлкені, жақында пайда болды.
Құрылым[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Стандартты құрылым — GCEA (Соль-До-Ми-Ля), оның ішінде 4-ші G ішек сол октавада теңшеледі, немесе DGBE баритонкалардағыдай (Ре-Соль-Си-Ми) (классикалық алтыішекті гитараның алғашқы төрт ішегіндегі сияқты). Балама құрылым — GCEA саты жоғарырақ, яғни ADF#B — D tuning". Укулеле дыбысы тембральдік күшейту әсерінің есебінен анағұрлым қызықты (кішкентай укулеле жоғары жиілікті неғұрлым толық күшейтеді). Бұл құрылым XX ғғ гавай музыкасының серпілісі кезінде пайдаланылды. D-tuning төртінші A ішегі түсірілген. DF#B канадалық құрылым" деп аталады, өйткені сонда музыкалық мектептерде пайдаланылады.
Укулеле кинода[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Укулеледе ойнады:
- Майк Эдвардс (Элвис Пресли) "Бұл Дүниежүзілік көрмеде болған еді" фильмінде
- Мэрилин Монро "В джазе только девушки"[4] фильмде
- Дин (Райан Гослинг) "Валентинка" фильмінде
- Ричард Сэмюэлс (Зак Эфрон) "Я и Орсон Уэллс" фильмінде
- Руди Уэйдтің (Джозеф Гилган) Үшінші мәнінде "Қалдықтар" сериалында
- Бетани Гамильтон (Аннасофия Робб) "Серфер души" фильмінде
- Сесилия (Миа Фэрроу) "Каирдың қызыл раушаны" фильмінде
- "Мен қалай сендердің аналарыңды жолықтырдым" сериалда Тэдтың қызы (Кристин Милиоти)
- Үлкен Зи "Толқынға ілес!" мультфильмінде
- Чарли Ханзада (Макс Шнайдер) "Лохмотья" фильмінде
- Джон Джеремайа "Джей Джей" Джонс (Олли Barbieri) "Молокососы" сериалында
- Ли Бой "Зұлымдық махаббаты" фильмінде
- Хэнк Обрабатывающая (Дуэйн "Скала" Джонсон) "Путешествие 2: Таинственный остров" фильмінде
- Пенелопа Гарсия (Кирстен Вангснесс) "Қылмыскер сиақты ойлау" сериалда 8 сезон 17 серияда
- Альдус Сноу (Рассел Брэнд) "Вегастан қашу" фильмінде
- Губка Боб Шаршы Шалбар
- Стефани Гуч (Kate Микуччи) "Клиника" сериалда
- Теодор Туомли (Хоакин Феникс) "Ол" фильмінде
- Холли Голайтли (Одри Хепберн) "Завтрак у Тиффани" фильмінде
- Израиль Камакавивооле "Знакомьтесь, Джо Блэк" фильміне саундтрэк ретінде
- Аврора Андрес (Наталия Орейро) "Тек сен" сериалында (2013 ж., 51 серия)
- Гровер Байндорф және оның әкесі "Үйде қамап ұстау" комедиясында
- Стивен Юниверс "Вселенная Стивена" м/ф
Белгілі орындаушылар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Канадалық орындаушы Matt Лоран, вокалист, Lucky Uke тобы[5]
- Rockerjocker (Минск)[6]
- Израэль Камакавивооле
- Гавайлық орындаушы Таймане Гарднер (Taimane Gardner)
Ескертпелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Beloff, Jim (2003).
- ↑ Pryor, Alton (2004).
- ↑ Manuel Nunes
- ↑ Укулеле | Блог Бәтеңке Мұрағатталған 29 тамыздың 2016 жылы.
- ↑ http://www.mattlaurent.ca/ Мұрағатталған 4 қазанның 2016 жылы. ресми сайт
- ↑ Прудникова О.
Әдебиет[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Музыкалық сөздік Гроува. Пер. с англ. — М., Практика, 2001., ISBN 0-333-43236-3 (ағыл.) ISBN 5-89816-032-9 (орыс.)
- Beloff J. (2003) [1997]. The Ukulele: A Visual History (Revised & Expanded ed.). San Francisco: Backbeat Books. ISBN 0-87930-758-7.
- Tranquada J.; J. King (2012). The Ukulele: A History. Honolulu, Hawaii: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-3634-4.
Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Орыс тілді форумда укулеле туралы Мұрағатталған 27 тамыздың 2016 жылы.
- Укулеле "Есуастар әлемінде" Мұрағатталған 31 тамыздың 2016 жылы.