Шерубай-Нұра болысы
| Шерубай-Нұра болысы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Кіреді | |
| Енеді |
6 әкімшілік ауыл (1865) |
| Тарихы мен географиясы | |
| Құрылған уақыты |
183? |
| Таратылған уақыты | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
11798 адам (1898) |
| Ұлттық құрамы |
Арғын тайпасының Қуандық бұтағының Алтай ішіндегі Қараке руы |
Шерубай-Нұра болысы (1875 жылғы 29 тамызына дейін Қареке-Алтай болысы[1]) — Ақмола облысы Ақмола уезіндегі қазақ болысы.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Болыс 183? жылы құрылды. Болыстан 1901 жылы Бұғылы болысы бөлінді. Болыс 1923 жылы Қарағанды болысына қосылды. Болыс қыстаулары Нұре өзенінде болды, жайлауылары Есіл, Құндызды және Көкбекті өзендері бойында[2].
Шекарасы Үсен өзенінің Нұра өзеніне құйған тұсынан жоғары Үсен өзенінің сол жағымен Қозыбақ бастауы мен Нұрбақтың ескі арнасының бөлінген жерімен, Қужалөзенінің Сарысу өзеніне құйған тұсымен Үңірек шоқысына дейін, Өртеңжал шоқыларымен Сары адыр, Сарыкөл мекені, Қойтас, Айнабұлақ, Қуөзек, Нұра өзені жанындағы Қонақпай бейтімен өтеді
Территориясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Жазғы жайлауы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- 1841 жылы: Семізқыз, Қосағаш мекендерімен;Көкбекті өзені бойымен, Наршөккен арқылы Нұраға шығып, Есіл бойымен көшеді
- 1865 жылы: Мойылды, қарғалы, Есіл, Нұра, Үлкен және Бала Құндызды, Шортанды, Соқыр Қарағанды өзендері, Жақсы Нияз, Балтағора, Қоянды, Ақтасты, Көктас мекендері.
- 1875-1878 жылы: Шерубай-Нұра өзені бойындағы Бұғылы, Тама тау, Тектұрмас, Сары тау, Тілен жал, Құм адыр, Топар, Жалайыр, Айтбай, Олан, Шайынды және Қойынды тауларында, Сасық көлінд
Қысқы қыстаулары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- 1841 жылы: Кіші Нұра өзені, Тектұрмас, Айтуадыр, Құмадыр, Апан, Қызыл шат мекендері мен Топар өзені бойында
- 1865 жылы: Шерубай, Нұра өзендері, Қабанбай, Түгелбай және Байдаулет, Жартас, Жалайыр, Шійлі апан, Хангелді, Көбек, Қосдоңғал, Топар, Шат, Қызыл молла, Айтуды, Адыр Толагай, Қарабас, Өртеңжал, Құт адыр, Қызыл қойсу, Семіз қыз, Қаратүлкі, Жуан төбе, шешенқара, Аюлы, белағаш, Ботағара, Жауыр мекендері.[3]
- 1875-1878 жылы: Нұра өзені арқылы, Сұңқар қарасу мекені, Арықты көлі,Ошағанды, Сабыр-қожа, Сағындық, Апан?, Бүйрек тал (мұ-рағат нұсқасы - р.Бюрк тал-М.Ж.), Есіл өзендері-мен, Тоқсұмақ, Анар, Байдалы көлдері, Есіл өзеніне құйылыс тұсында, Қарғалы, Шортанды ме-кендері, Борлы көл және Жаман көл көлдерімен
Басшылары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Бірінші басшысы — Конуркулжаулы Бекали төре
- Таймас Бектасов 1834-1852
- Болғабай Үсенбаев 1870 жылдың 28 қыркүйегін -- 1872 жылдың 21 маусымы
- Төке Қоңырқұлжин 1872 жылдың 21 маусымы --
- Жәңгір Бегалин 1878 жылдың 13 қаңтары --
- Шерубай-Нұра болысының ханы болып 1916 жылы Нұрлан Кияшев жарияланды.[4].
Шежіре
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Ақбура
- Тоқбура: Өтен, Құлан
- Байбура
Халық
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1865 жылы 3966 адам болды. 1898 жылы 11798 адам болды.
Рудан шыққандар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Жұмабек Ахметұлы Тәшенов
- Таймас Бектасұлы
- Аманжол Бақиұлы Мәрденов
- Қайып Зиядаұлы Әлжанов
- Мақсұт Ыбырайұлы Байсейітов
- Камали Жұматайұлы Дүйсембеков
- Жақия Ахметов
- Теңізбай Нәбиұлы Рахымжанов
- Болат Мұқышұлы Әбілов
- Мәнжі Күржікейұлы[5]
Әкімшілік бөлінуі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- 1841 жылы 7 әкімшілік ауыл және 353 киіз үй қамтыды.
- 1865 жылы 6 әкімшілік ауыл және 961 киіз үй қамтыды.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ http://ortalyq.kz/2017/07/05/%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B5-%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9-%D1%88%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B9-%D0%BD%D2%B1%D1%80%D0%B0-%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3-%D0%B1/ Мұрағатталған 5 желтоқсанның 2017 жылы.
- ↑ ПРИЛОЖЕНИЯ — bibliotekar.kz — Казахская электронная библиотека
- ↑ http://e-history.kz/kz/contents/view/1705 Мұрағатталған 29 қазанның 2017 жылы.
- ↑ КАЗАХСТАН В ПЕРИОД ГРАЖДАНСКОГО ПРОТИВОСТОЯНИЯ НАЦИОНАЛЬНО-ОСВОБОДИТЕЛЬНОЕ ДВИЖЕНИЕ 1916 ГОДА Казахстан в годы Первой мировой войны В начале XX в. край стал сырьевой базой и р…
- ↑ Алтай шежіресі, жауапты редактор -- Хакім Омар, Құрастырушы Ісләмов Ібрахым (Жақан). Алматы, «Темірқазық» баспасы, 2014