Қоянқұлақ

Қоянқұлақ
Lindelofia longiflora
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Incertae sedis Тұқымдасы: Boraginaceae Кіші тұқымдасы: Boraginoideae Тегі: Lindelofia Lehm.
түрлері
8 түрі белгілі

Қоянқұлақ (лат. Lindelofia) – айлауыктар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанда таудың альпі, субальпі белдеулерінің тастақты беткейлерінде жол жиегінде, егістік алқаптарда, кейде бос қалған жерлерде және бұлақ маңындағы шалғындықта өсетін 4 түрі бар. Олар: ұзын аналық мойынды Қоянқұлақ (Lіndelofіa macrostyla), шымған Қоянқұлақ (Lіndelofіa stylosa), бағаналық Қоянқұлақ (Lіndelofіa tschіmganіca) және жіңішке жапырақты Қоянқұлақ (Lіndelofіa angustіfolіa). Биіктігі 15 – 40 (70) см. Тамыры жуан. Өсімдікті түгелдей қалың, бозғылт түсті түктер басқан. Сабағы жуан, жапырақ тақтасының жиектері тегіс. Сабақтың ұшындағы жапырақтары ұсақ (ұзындығы 4 – 6 см, ені 1 см), олар өркенге кезектесіп орналасады. Гүлдері жартылай шатыр гүлшоғырына топталған. Жеке гүлінде 5 тостағанша, қоңырау тәрізді бір-бірімен кіріккен (біріккен) көк, көгілдір, қызыл түсті 5 күлте, қысқа жіпшелі 5 аталық, екі жеміс жапырақшасынан түзілген аналығы болады. Мамырдан шілдеге дейін гүлдеп, жеміс береді. Жемісі – ұзындығы 5 – 6 мм болатын тікенекті жаңғақша.

Өсімдік туралы

Қоянқұлақ – әрбір мектеп пен балабақшада және жеке үйде де көп өсірілетін гүлдің бірі. Отаны - Африка мен Азияның тропикалық аймақтарынан болғандықтан, жылу сүйгіш, өсімі жай болып келеді. Үй жағдайында өте сирек гүлдейді. Бұл өсімдіктің бар әдемілігі қияқтанып, шымыр орналасқан қатты жапырақтарында. Жапырақтарының түсі сары ала, қара ала, оның тек жасыл және цилиндр секілді иіріліп өсетін түрлері үлкен сәндік қолданыста. Ерекше күтімді көп қажет етпейтіндіктен, көпшіліктің сүйікті гүліне айналды. Үй жағдайында өсірілетін 60-70 шақты түрі болса, соның оншақтысы елімізде кең қолданылады.

Жарығы:

Мол жарық түсетін, ашық жерде өскенді қалайды. Аздап көлеңкеге де шыдамды. Алажапырақтылары көлеңке жерде жапырағының әдемі түстерін жоғалтады.

Жылуы:

Қыс кезінде ауа температурасы 14-16°С-дан төмен болмағаны абзал.

Суғарылуы:

Көктем мен жаз мезгілдерінде топырағы құрғаған уақытта суғарса, қыста сирек суғару керек.

Ылғалдылығы:

Ылғалдылықты көп қажет етпейді. Ең бастысы, жапырағындағы шаңды дымқыл матамен сүртіп тұрған жөн.

Қоректендірілуі:

Көктемнен күзге дейінгі аралықта айына бір рет кірпігүлдерге арналған минералды тыңайтқыштармен қоректендіреді. Топырағы құнарлы болса семсер секілді жапырақтары биіктеп өсіп, түсі қанық болады.

Аурулары:

Көп аурумен ауырмайды. Жиі суғарғаннан тамыры мен жапырағы шіріп кетуі мүмкін.

Көбейтілуі:

Түбін бөлу, жапырағын қалемшелеу арқылы көбейтеді. Сарыала жапырақты түрлерін қалемшелеп көбейткенде сары түсі жоғалып кетеді. Сондықтан оның түсін сақтап қалу үшін, тек түбін бөліп көбейтеді.

Қоянқұлақ туралы тақпақ

Жапырақтары қоянның құлағындай,

Көп күтім қажет емес бұған ұдай.

Төзімді гүл ауаның құрғауына,

Қойған жақсы бөлменің күн жағына.

Көлеңке де ол үшін қауіпті емес,

Назар аудар тек ұзақ тұрмауына.

Сілтемелер

• Гүлстан, өсімдіктер туралы сайт Мұрағатталған 20 ақпанның 2012 жылы.

Дереккөздер

"Гүлстан" республикалық ғылыми-танмыдық, көпшілік журнал, 2010 жыл ISSN 2078-6727