Архангельск облысы

Архангельск облысы
	Ресей Федерациясының субъектісі, облыс
	Архангельск облысы
	орыс. Архангельская область
Ту	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел	Ресей
Федералды округі	Солтүстік Батыс
Экономикалық ауданы	Солтүстік
Әкімшілік орталығы	Архангельск
Губернаторы	Александр Витальевич Цыбульский
Тарихы мен географиясы
Құрылған уақыты	23 қыркүйек 1937
Жер аумағы	589 913 км² (8 (12) орын)
Биіктігі ; · Орташа	; 77 м
Уақыт белдеуі	UTC+3, МСК
Ірі қаласы	Архангельск
Тұрғындары
Тұрғыны	▼ 1 114 322 адам (2022)(44 (47) орын)
Тығыздығы	1,89 адам/км²
Ұлттық құрамы	орыстар, украиндар, ненецтер, беларустар, коми
Ресми тілі	орыс тілі
ISO 3166-2 коды	RU-ARK
ОКАТО коды}	11
РФ субъектінің коды	29

Архангельск облысы (орыс. Архангельская область) — Ресейдің Солтүстік Еуропалық бөлігіндегі 1937 жылы 23 қыркүйекте құрылған субъекті. Құрамына арктикалық архипелагтар: Франц-Иосиф Жері және Жаңа Жер және Соловецкий аралдар тобы кіреді, Ненец автономиялық округі, Колгуев және Вайгач кіреді. Баренц және Кар теңіздерімен шектеседі. Жерінің ауданы — 589 913 км² және халық саны — 1 202 295^[1] адам (2013 жылғы мәлімет бойынша). Әкімшілік жағынан 19 ауданға бөлінеді, 11 қала, 37 қала типті посёлкалар бар. Орталығы — Архангельск қаласы.

Табиғаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Архангельск облысы Шығыс Еуропа жазығының солтүстік-шығысын алып жатыр. Орталық бөлігі - адырлы жазық (абсолюттік биіктігі - 150-250 м)., оның шығыс жағында солтүстіктен оңтүстікке созылған Тиман Бұйраты (303 м) мен Пай-Хой (467 м) жотасының аралығында Печора ойпаты бар. Климатты қатаң, қысы суық, жазы салқын. Қаңтардың орта температурасы -12,5°С-тан -20°С-қа дейін, шілдеде +8°С-тан +17°С-қа дейін. Жауын-шашынның жылдық орта мөлшері 350-550 мм. Солтүстік шетін көп жылдық тоң басқан.

Басты өзендері:

Солтүстік Двина
Онега
Мезень
Печораның төменгі ағысы.

Ірі көлдер:

Лача
Кенозеро
Кожозеро

Архангельск облысының жері негізінен күлгін және батпақ топырақты. Жерінің 45 %-ы (18,5 мле га) қылқан жапырақты орман. Жануарлардан: бұғы, ақ түлкі, тиін, аю, қасқыр, құстардан: шіл, құр т,б, кездеседі.

Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Архангельск облысы - Ресейдің халқы өте сирек орналасқан аудандардың бірі. Орта тығыздығы - 1 км-ге 2.04 адам. Облыстың солтүстігінде, Солтүстік Двина өзені бойында халық тығыздау қоныстанған. Қала халқы - 76.0%. Ірі қалалары: Архангельск, Северодвинск, Котлас, Онега. Сольвычегодск мен Солонихада бальнеологиялық курорттары бар.

Шаруашылығы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Негізгі шаруашылық орталықтары: Северодвинск, Новодвинск, Котлас, Коряжма, Няндома, Вельск қалалары.

Северодвинск қаласында Ресейдің атамдық кеме жасау орталығы.
Облыс аймағында Мирный қаланың маңында Плесецк космодромы орналасқан.
Облыста ағаш өңдеу және оны экспортқа шығару, машина жасау, балық өңдеу өнеркәсібі, терісі бағалы аң аулау, сүтті мал шаруашылығы дамыған.
Энергетикасы Печора бассейнінің көміріне негізделген. Облста гипс, әк т.б. құрылыс мариалдар өндіріледі.

Көлік[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Темір жолдардың жалпы ұзындығы 1760 км, өзен жолдары - 3,8 мың км, тас жолдар - 7230 км.
Үш аэропорт бар. Архангельск, Котлас, Нарьян-Мар.
Теңіз порттары: Архангельск, Онега, Мезень, Нарьян-Мар.