Арық жалбыз
Арық жалбыз | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||||
Mentha longifolia (L.) Huds. |
Арық жалбыз (лат. Mentha longifolia) – ерінгүлділер тұқымдасының жалбыздар тегінің тамыр сабақты көпжылдық шөптес өсімдігі.
Ботаникалық сипаттамасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Биіктігі 30-180 см, жапырақтары қарама-қарсы орналасқан, сағақсыз, қандауыр тәрізді, үстіндегі беті қошқыл жасыл, астыңғы беті - үйысқан ақ түкті.
Гүлдері сабақ ұшында үздікті шоқ, бұтақтарында масақ тәрізді болып шоғырланған. Тостағаншасы қоңырау пішіндес, күлтесі күлгін түсті. Маусым-тамызда гүлдейді.
Жемісі төрт жарнақты.
Таралуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Африкада, Азияда және Еуропаның барлық бөлімдерінде кең таралған. Қазақстанда Орал, Қостанай, Семей, Атырау, Шығыс Қазақстан облыстарында, Жоңғар аймақтарында кездеседі.
Ылғалды жерлерде, арықтардың бойында өседі.
Классификация
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Арық жалбыздың бірнеше түршелері бар[1][2][3]:
- Mentha capensis Thunb.
- Mentha royleana Benth.
- Mentha longifolia subsp. longifolia
- Mentha sylvestris subsp. polyadenia Briq.
- Mentha sylvestris subsp. typhoides Briq.
Пайдаланау
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Арық жалбыз - эфир майлы, хош иісті және балды өсімдік. Оны медицинада, парфюмерияда, конфет, ликер өндірістерінде пайдаланады.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Euro+Med Plantbase Project: Mentha longifolia Мұрағатталған 9 наурыздың 2012 жылы.
- ↑ African Flowering Plants Database: Mentha longifolia Мұрағатталған 29 сәуірдің 2008 жылы.
- ↑ Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan ISBN 0-333-47494-5.
- Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 1 том