Аяз

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Аяз геодезияда[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аяз ұрған жарықтар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Үскірік аяз кезінде топырақтар мен борпылдақ тау жыныстарының сығылуынан пайда болған жарықтар. Көбінесе жоғары ендіктер мен тауларда, маусымдық және көп жылдық тонды тау жыныстары тараған зоналарда кездеседі.

Аязға төзімділік[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Организмдердің немесе материалдың 0°С-тан төменгі температураларға төзімділік қабілеті.

Аяздық үгілу[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Физикалық үгілудің бір түрі; жарықтарда іркіліп қалған судың мезгіл-мезгіл қатуының салдарынан тау жыныстары мен топырақтардың механикалық бұзылуы. Көбінесе континенттік катаң климатты алқаптарда байқалады.

Аязсыз кезең[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Көктемгі соңғы қатқақ (үсік) пен күзгі алғашқы кара суық аралығындағы көп жылдық орташа уақыт. Қазақстан аумағында аязсыз кезеңнің ұзақтығы солтүстіктен оңтүстікке қарай 4,7 айдан (Петропавл) 7 айға (Шардара) дейін артады. Осыған байланысты Аязсыз кезеңнің ауыл шаруашылығы дақылдарын іріктеп, әр жерде өсірудің мүмкіндігін анықтауда үлкен маңызы бар буыны. Дүние жүзінің көптеген елдеріндегі (Албания, Кабо-Верд, Барбадос, Гвинея-Бисау, ГФР, Румыния, Чехия, Словакия, Мавритания, Нигерия, Индонезия және тағы да басқалары) әкімшілік-аумақтық бірлік. 2006 жылдың 1 қаңтарында Қазақстанда әкімшілік аудандар саны 160 болды.[1]

Галерея[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6