Ақсы ауданы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Аудан
Ақсы ауданы
Аксы району
Әкімшілігі
Кіреді

Жалалабат облысы

Әкімшілік орталығы

Керуен қаласы

Тарихы мен географиясы
Жер аумағы

3500 км²

Уақыт белдеуі

UTC+6

Тұрғындары
Тұрғыны

113 010 [1] адам (2009)

Ұлттық құрамы

қырғыздар — 95,1 %,
өзбектер — 4,2 %
орыстар — 0,3 %

Ресми тілі

Қырғыз тілі

Автомобиль коды

D және 04

Ақсы ауданы картада

Ақсы ауданы (қыр. Аксы району, 1992 жылға дейін — Жаңажол ауданы) — Қырғызстанның Жалалабат облысындағы әкімшілік бірлік. Әкімшілік орталығы — Керуен қаласы.

Географиясы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аудан облыс орталығы Жалалабат қаласынан солтүстік-батысқа қарай, теңіз деңгейінен 1200 м биіктікте, Ферғана жазығының солтүстік шетінде орналасқан. Ақсы ауданы Өзбекстанның Наманған облысы құрамындағы төрт ауданмен (Янги-Қорған, Чартақ, Уйчін және Үч-Қорған) шекаралас. Ақсы ауданының Өзбекстан Республикасымен шекарасының ұзындығы 142 км-ді құрайды.

Аудан аумағында (Батыс Тянь-Шань) қазіргі уақытта төмендегілер құрылған және жұмыс істейді:

  • Әулетім-Ата мемлекеттік табиғи паркі
  • Арқыт орман шаруашылығы (1939 жылы құрылған)
  • Падышаты мемлекеттік қорығы
  • Сары-Челек мемлекеттік биосфералық қорығы
  • Рязан-Сай ботаникалық кіші қорығы
  • Жел-Тийбес ботаникалық кіші қорығы
  • Балтыр-Хан орман кіші қорығы
  • "Қара-Жыгач жартасы" гидрогеологиялық кіші қорығы (табиғат ескерткіші) сондай-ақ тасқа салынған суреттер тарихи ескерткіш (Таш-Кемюр тобы).
Ақсы ауданының оңтүстігі

2009 жылғы Қырғызстан халық санағы деректері бойынша қырғыздар 113010 аудан тұрғындарының ішінен 107447 адамды құрайды (немесе 95,1 %), өзбектер — 4802 адам немесе 4,2 %, орыстар — 305 адам немесе 0,3 %.

Әкімшілік бөлінуі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ақсы ауданының құрамына 11 айылдық (ауылдық) округ кіреді[2]:

  1. Әулетім айылдық округі — Әулетім а.
  2. Ақ-Жол айылдық округі — Ақ-Жол
  3. Ақ-Суу айылдық округі — Ақ-Суу а.
  4. Жаны-Жол айылдық округі — Жаны-Жол а.
  5. Жерге-Тал айылдық округі — Жерге-Тал а.
  6. Қара-Жығач айылдық округі — Қара-Жығач а.
  7. Қара-Суу айылдық округі — Копуро-Башы а.
  8. Қашқа-Суу айылдық округі — Қашқа-Суу а.
  9. Қызыл-Туу айылдық округі — Қызыл-Туу а.
  10. Қош-Дөбө айылдық округі — Қош-Дөбө а.
  11. Назарали айылдық округі — Қызыл-Жар (Үч-Қорғон) а.

Даулы аумақтар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ақсы ауданының Өзбекстанмен шекаралас бөлігінде жалпы ауданы 513 га болатын 8 даулы учаске бар. Шекараның анық болмауы екі республика азаматтары арасындағы қақтығыстардың негізгі себебі болып табылады.

2002 жылы 16-18 наурызда Ақсы ауданында халық пен құқық қорғау органдары арасында қақтығыс болды. Халықтың талаптарының бірі - 1999 жылғы қырғыз-қытай мемлекеттік шекарасы туралы келісімді ратификациялаудан бас тарту.

Соңғы кездері аудандағы төмен материалдық жағдайға байланысты халықтың жаппай елдің солтүстігіне қарай, сондай-ақ Ресейге көшуі орын алуда[3].

Ош облысының құрамында болды. 1990 жылы Жалалабат облысы құрамына енгізілді. 1992 жылға дейін Жанги-жол ауданы деп аталып келді[4].

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]