Егіздер (шоқжұлдыз)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Егіздер
лат. Gemini (і. с. Geminorum)
Қысқартылуы

Gem

Символы

Егіздер

Тура көтерілуі

5h 53m бастап  8h 00m дейін

Еңістігі

+10° бастап  +35° 30’ дейін

Ауданы

514 кв. градус
(30 орын)

Ендіктерде көрінуі

+90° бастап  −54° дейін

Ең жарық жұлдыздары
(көрінерлік жұлдыздық шама < 3m)
Метеор ағындары
  • Геминидтер
  • Ро-Геминидтер
Көршілес шоқжұлдыздар

Егіздер (лат. Gemіnі Астротаңбасы ♊) – Солтүстік аспан жарты шарындағы сары жолақты өңірдегі шоқжұлдыз. Оның көлемі 513.76 шаршы градус болып, бүкіл ашық аспан көлемінің 1.245% ұстайды. Ол аспандағы 88 шоқжұлдыз ішінде көлемі жағынан 30 орында тұрады.[1][2] Егізден зодиактік шоқжұлдыз есептеледі. Зодиакта ол Шаян мен Торпақ шоқжұлдыздары арасында орналасқан. Егіздердің ең жарық жұлдыздары – Поллукс пен Кастор болып[3][4], 1,2 және 1,6 көрінерлік жұлдыздық шамада жартылай жарқырап көрінеді. Әр жылы 5 қаңтардағы жарым түнде Поллукс Егіздердің орталығын кесіп өтеді. [5]

Егіздер
Егіздер

1781 жылы ағылшын астрономы Уильям Гершель мен қарындасы Каролина Һершел Егіздер H жұлдызы қасынан Уранды байқады.[6] 1930 жылы АҚШ астрономы Клайд Томбо Егіздер δ жұлдызы қасынан Плутонды байқады.Бірақ кейіннен 2006 жылы Плутон ергежейлі планета деп танылды.[7] АҚШ та арнайы Егіздер (Gemіnі) атымен аталатын астрономиялық жоба бар.

Егіздер шоқжұлдызының батысы Торпақ шоқжұлдызы болса, шығысы біршама күңгірт Раг шоқжұлдызы есептеледі. Арбакеш (Latınca:Auriga) шоқжұлдызы және өте күңгірт Мысық шоқжұлдызы оның сол жағына орналасқан. Сыңармүйіз шоқжұлдызы (Monoceros) мен Күшік шоқжұлдызы (Canis Minor) оң жағына орналасқан.

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Егіздер Поллукс пен Кастор

Егіздер шоқжұлдызының шығу тарихы гректердің құдайларға байланысты аңыздарынан басталады. Аңыз бойынша,Зевс пен Ледадан егіз балалар туылады. Біреуі - Поллукс, екіншісі - Кастор. Олардың біреуі шексіз өмірге ие болса, екіншісі адамға берілер жаспен ғана өмір сүреді. Әрқашан бір-бірінен бөлінбей жүретін екі ағайындыны да бөлетін күш табылады. Ол күш адамға берілетін жаспен ғана өмір сүретін бауырының қазасы. Асылы, екі егіз бір-бірімен сансыз рет күш сынасқан екен. Бірақ Идас пен Линкей соғыс олжасын бөліскен кезде олар ортасында қайшылық туылады да, жекпе-жек басталады. Линкей Касторден өледі, сосын Идас Касторды өлтіреді. Сосын Идасты Поллукс өлтіреді. Сосын Поллукс Зевстен сыңарын тірілтуді сұрайды және өзінің өлместік қасиетінен бас тартатынын айтады. Бірақ грек құдайлары адамдарға жан беруді ұнатпайды. Әкесі егіздің сыңарына бауырыңмен өз өміріңмен бөліс деп кеңес береді. Бауыры әкесі айтқандай істейді. Екеуі бір күнін өлілер жерінде өткізсе, келесі күнін тірілер жерінде өткізеді. Грек Құдайлары әсерленіп, екі егізді аспанның солтүстік жартышарындағы Егіздер шоқжұлдызына айналдырады.

Егіздер

Егіздердегі маңызды тұрақты жұлдыздар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Поллукс (Егіздер β) — аспандағы 17-ші жарық жұлдыз, көріну шамасы 1.14. Ол Алып қызыл жұлдыз есептеледі. Қашықтығы 35 жарық жылы.

Кастор (Егіздер α) — астрономиялық күзетуде аспандағы физикалық қосаржұлдыз екені тұңғыш рет анықталған жұлдыз. Ол 6 жұлдыздан құралған. Оның жұлдыздық шамасы 1.58, аспандағы 22-ші жарық жұлдыз. Қашықтығы 31 жарық жылы.

Геминорюм М (Mu Geminorum, Егіздер μ) — ауыспалы жұлдыз. 2.75-3.02 арасында жарқырайды. Қашықтығы 160 жарық жылы.

Геминорюм З (Zeta Geminorum, егіздер ζ) — Цефеид жұлдызы, жұлдыз шамасы 3.62, кіші болғанда 4.18. Жарығының өзгеру периоды 10 күн, 3 сағат, 37 минут.

Егіздер R — Өзгеру периоды ұзақ, жарқырау шамасы 6.0-14.0 аралығында, жарығының өзгеру периоды 369.91 күн.[8][9]

Егіздер шоқжұлдызының жұлдыздар тізімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Имя Б Ф HD HIP RA Dec Сал.жұл.шама [[Абсолюттық жұлдызды шама |Абс.жұл.шама Қашықтық.,
Жарық жылы
Сп. класс Ескертулер
Поллукс β 78 62509 37826 07h 45m 19,36s +28° 01′ 34,7″ 1,16 1,09 34 K0IIIvar Экзопланетасы бар b
Кастор (жұлдыз) Кастор A α 66 60179 36850 07h 34m 36,00s +31° 53′ 19,1″ 1,58 0,59 52 A2Vm
Альхена γ 24 47105 31681 06h 37m 42,70s +16° 23′ 57,9″ 1,93 −0,60 105 A0IV
μ Егіздер μ 13 44478 30343 06h 22m 57,59s +22° 30′ 49,9″ 2,87 −1,39 232 M3IIIvar Tejat Posterior
Кастор B α 66 60178 07h 34m 36,00s +31° 53′ 19,0″ 2,88
ε Егіздер ε 27 48329 32246 06h 43m 55,93s +25° 07′ 52,2″ 3,06 −4,15 903 A3mA6-A9 Мебсута
η Егіздер η 7 42995 29655 06h 14m 52,70s +22° 30′ 24,6″ 3,31 −1,84 349 M3III Пропус
ξ Егіздер ξ 31 48737 32362 06h 45m 17,43s +12° 53′ 45,8″ 3,35 2,13 57 F5IV Альзирр
δ Егіздер δ 55 56986 35550 07h 20m 07,39s +21° 58′ 56,4″ 3,50 2,22 59 F0IV… Васат
κ Егіздер κ 77 62345 37740 07h 44m 26,87s +24° 23′ 53,3″ 3,57 0,35 143 G8III
λ Егіздер λ 54 56537 35350 07h 18m 05,61s +16° 32′ 25,7″ 3,58 1,27 94 A3V…
θ Егіздер θ 34 50019 33018 06h 52m 47,34s +33° 57′ 40,9″ 3,60 −0,30 197 A3III
ι Егіздер ι 60 58207 36046 07h 25m 43,68s +27° 47′ 53,8″ 3,78 0,85 126 G9III+…
ζ Егіздер ζ 43 52973 34088 07h 04m 06,54s +20° 34′ 13,1″ 4,01 −3,76 1168 G3Ibv SB Мекбуда
υ Егіздер υ 69 60522 36962 07h 35m 55,37s +26° 53′ 45,6″ 4,06 −0,28 240 K5III
ν Егіздер A ν 18 45542 30883 06h 28m 57,79s +20° 12′ 43,8″ 4,13 −1,81 502 B6III
1 Егіздер 1 41116 28734 06h 04m 07,22s +23° 15′ 49,1″ 4,16 0,84 151 G7III
ρ Егіздер ρ 62 58946 36366 07h 29m 06,61s +31° 47′ 02,7″ 4,16 2,82 60 F0V…
σ Егіздер σ 75 62044 37629 07h 43m 18,69s +28° 53′ 02,7″ 4,23 1,36 122 K1III SB
τ Егіздер τ 46 54719 34693 07h 11m 08,39s +30° 14′ 43,0″ 4,41 −0,42 302 K2III
30 Егіздер 30 48433 32249 06h 43m 59,29s +13° 13′ 41,3″ 4,49 −0,15 276 K1III
38 Егіздер e 38 50635 33202 06h 54m 38,59s +13° 10′ 40,9″ 4,73 2,50 91 F0Vp
ο Егіздер ο 71 61110 37265 07h 39m 09,96s +34° 35′ 04,7″ 4,89 1,46 158 F3III
81 Егіздер g 81 62721 37908 07h 46m 07,49s +18° 30′ 36,6″ 4,89 −0,21 341 K5III
χ Егіздер χ 66216 39424 08h 03m 31,10s +27° 47′ 39,9″ 4,94 0,45 258 K2III
φ Егіздер φ 83 64145 38538 07h 53m 29,84s +26° 45′ 57,1″ 4,97 0,51 254 A3V
65 Егіздер b 65 59148 36429 07h 29m 48,78s +27° 54′ 58,3″ 5,01 −0,34 383 K2III
57 Егіздер A 57 57727 35846 07h 23m 28,55s +25° 03′ 02,2″ 5,04 1,67 154 G8III
74 Егіздер f 74 61338 37300 07h 39m 28,59s +17° 40′ 28,3″ 5,04 −1,02 532 M0III
51 Егіздер 51 55383 34909 07h 13m 22,27s +16° 09′ 32,6″ 5,07 −1,59 700 K3V
64 Егіздер 64 59037 36393 07h 29m 20,46s +28° 07′ 06,3″ 5,07 1,58 163 A4V
56 Егіздер 56 57423 35699 07h 21m 56,90s +20° 26′ 37,4″ 5,09 −0,50 428 M0III
HD 52960 52960 34033 07h 03m 38,07s +10° 57′ 06,6″ 5,14 −1,65 743 K3III
π Егіздер π 80 62898 38016 07h 47m 30,34s +33° 24′ 56,8″ 5,14 −1,04 562 M0III
26 Егіздер 26 48097 32104 06h 42m 24,32s +17° 38′ 43,9″ 5,20 2,05 139 A2V
ω Егіздер ω 42 52497 33927 07h 02m 24,78s +24° 12′ 55,6″ 5,20 −3,33 1655 G5II
63 Егіздер 63 58728 36238 07h 27m 44,39s +21° 26′ 44,0″ 5,20 2,54 111 F5IV-V…
68 Егіздер 68 60107 36760 07h 33m 36,50s +15° 49′ 36,1″ 5,27 −0,03 375 A1Vn
36 Егіздер d 36 49908 32921 06h 51m 33,05s +21° 45′ 40,4″ 5,28 −0,77 529 A2V
76 Егіздер c 76 62285 37704 07h 44m 06,92s +25° 47′ 03,2″ 5,30 −1,01 595 K5III
HD 60318 60318 36896 07h 35m 08,82s +30° 57′ 39,3″ 5,34 0,50 302 K0III
85 Егіздер 85 64648 38722 07h 55m 39,90s +19° 53′ 02,6″ 5,38 0,29 339 A0Vs
28 Егіздер 28 48450 32311 06h 44m 45,46s +28° 58′ 15,6″ 5,42 −0,79 570 K4III
HD 59686 59686 36616 07h 31m 48,37s +17° 05′ 10,4″ 5,45 0,62 302 K2III имеет планету b
45 Егіздер 45 54131 34440 07h 08m 22,04s +15° 55′ 51,3″ 5,47 0,61 305 G8III
HD 53329 53329 34267 07h 06m 11,63s +34° 28′ 26,7″ 5,55 0,69 305 G8IV
HD 61913 61913 37521 07h 42m 03,22s +14° 12′ 30,7″ 5,55 −1,93 1022 M3Sv
HD 46374 46374 31277 06h 33m 36,17s +14° 09′ 19,3″ 5,57 1,10 256 K2III:
70 Егіздер 70 60986 37204 07h 38m 32,84s +35° 02′ 54,5″ 5,58 0,72 306 K0III
35 Егіздер 35 49738 32814 06h 50m 25,50s +13° 24′ 47,5″ 5,68 −2,64 1502 K3III
HD 49968 49968 32968 06h 52m 00,01s +23° 36′ 06,3″ 5,68 −0,30 513 K5III
HD 49380 49380 32740 06h 49m 41,34s +32° 36′ 24,8″ 5,72 0,85 307 K3II
41 Егіздер 41 52005 33715 07h 00m 15,82s +16° 04′ 44,4″ 5,73 −5,53 5821 K3Ib
37 Егіздер 37 50692 33277 06h 55m 18,69s +25° 22′ 32,3″ 5,74 4,55 56 G0V
3 Егіздер 3 42087 29225 06h 09m 43,99s +23° 06′ 48,5″ 5,75 B2,5Ib
47 Егіздер 47 54801 34722 07h 11m 23,08s +26° 51′ 24,0″ 5,75 0,36 390 A4IV
53 Егіздер 53 55870 35152 07h 15m 57,18s +27° 53′ 50,7″ 5,75 −1,85 1079 M1III
59 Егіздер 59 57927 35941 07h 24m 33,44s +27° 38′ 16,1″ 5,77 1,73 209 F0:III:
HD 52556 52556 33914 07h 02m 17,49s +15° 20′ 09,8″ 5,78 −0,70 644 K1III:
HD 61885 61885 37508 07h 41m 51,87s +13° 28′ 49,8″ 5,79 −1,12 786 M2III
5 Егіздер 5 42398 29379 06h 11m 32,31s +24° 25′ 13,4″ 5,83 −0,99 753 K0III
52 Егіздер 52 55621 35025 07h 14m 41,94s +24° 53′ 06,7″ 5,84 0,77 337 M1IIIvar
48 Егіздер 48 55052 34819 07h 12m 26,39s +24° 07′ 43,3″ 5,85 0,70 349 F5IV
HD 52609 52609 33937 07h 02m 33,29s +16° 40′ 28,1″ 5,86 −2,99 1918 M2III
33 Егіздер 33 49606 32753 06h 49m 49,85s +16° 12′ 10,5″ 5,87 −1,40 926 B7III
HD 51000 51000 33421 06h 57m 00,54s +33° 40′ 51,7″ 5,91 0,55 385 G5III
HD 42049 42049 29196 06h 09m 32,44s +22° 11′ 25,0″ 5,93 −5,45 6151 K4III
HD 52711 52711 34017 07h 03m 30,35s +29° 20′ 20,7″ 5,93 4,53 62 G4V
HD 61603 61603 37428 07h 40m 58,52s +23° 01′ 06,8″ 5,93 −2,42 1523 K5
HD 53686 53686 34358 07h 07m 22,41s +34° 00′ 33,7″ 5,94 −0,66 681 K4III
61 Егіздер 61 58579 36156 07h 26m 56,33s +20° 15′ 27,3″ 5,94 0,47 405 F2Vn
HD 52554 52554 33929 07h 02m 25,52s +17° 45′ 19,6″ 5,96 −2,13 1353 M1,5
HD 47575 47575 31876 06h 39m 47,73s +12° 58′ 58,1″ 5,99 1,25 289 A2V
44 Егіздер 44 53257 34182 07h 05m 18,37s +22° 38′ 14,9″ 6,00 0,17 478 B8Vn
HD 52976 52976 34055 07h 03m 51,60s +12° 35′ 39,3″ 6,01 −1,93 1264 K5
HD 63889 63889 38394 07h 51m 56,80s +19° 19′ 30,6″ 6,03 0,50 415 K1III:
HD 40589 40589 28500 06h 01m 00,45s +27° 34′ 20,5″ 6,04 −4,73 4657 B9Iab
HD 44927 44927 30570 06h 25m 32,94s +23° 19′ 38,0″ 6,05 −0,19 578 A2Vn
HD 61859 61859 37580 07h 42m 43,61s +34° 00′ 00,8″ 6,05 2,36 178 F7V
HD 63589 63589 38319 07h 51m 02,37s +33° 14′ 01,1″ 6,06 2,04 208 A2m
HD 63352 63352 38147 07h 49m 01,81s +13° 22′ 18,8″ 6,07 −0,46 660 K0
8 Егіздер 8 43261 29789 06h 16m 19,05s +23° 58′ 12,2″ 6,09 0,46 436 G8III
HD 47358 47358 31813 06h 39m 05,29s +22° 01′ 51,4″ 6,09 0,54 419 G9III
HD 61295 61295 37339 07h 39m 54,10s +32° 00′ 35,4″ 6,16 1,53 275 F6II
58 Егіздер 58 57744 35842 07h 23m 28,15s +22° 56′ 43,6″ 6,17 1,27 312 A1V
HD 45951 45951 31067 06h 31m 10,03s +16° 56′ 19,1″ 6,18 K2III…
HD 61219 61219 37269 07h 39m 12,01s +24° 13′ 21,1″ 6,18 0,56 435 A2V
82 Егіздер 82 63208 38106 07h 48m 33,65s +23° 08′ 27,5″ 6,18 −1,36 1052 G2III+…
HD 56386 56386 35345 07h 18m 04,09s +30° 57′ 21,3″ 6,19 −0,18 612 A0Vn
39 Егіздер 39 51530 33595 06h 58m 47,52s +26° 04′ 51,1″ 6,20 2,82 155 F8Vbwvar
16 Егіздер 16 45394 30769 06h 27m 56,69s +20° 29′ 46,6″ 6,22 0,13 538 A2Vs
HD 59059 59059 36340 07h 28m 47,26s +15° 06′ 35,5″ 6,23 −0,63 769 B9IV
HD 61630 61630 37404 07h 40m 47,19s +13° 46′ 16,6″ 6,23 −1,28 1035 K0
9 Егіздер 9 43384 29840 06h 16m 58,71s +23° 44′ 27,3″ 6,24 −2,79 2090 B3Ia
HD 45506 45506 30815 06h 28m 28,11s +16° 14′ 18,6″ 6,24 2,19 210 G5
HD 62141 62141 37636 07h 43m 22,20s +22° 23′ 58,0″ 6,25 1,38 307 K0III
20 Егіздер 20 46136 31158 06h 32m 18,52s +17° 47′ 03,4″ 6,26 1,08 354 F6V…
HD 51330 51330 33465 06h 57m 25,59s +11° 54′ 27,2″ 6,26 −5,25 6520 F2Ib-II
HD 47863 47863 32020 06h 41m 21,94s +16° 23′ 51,6″ 6,28 −0,63 786 A1V
HD 53899 53899 34428 07h 08m 13,28s +33° 49′ 56,8″ 6,31 −0,75 840 K1
HD 44234 44234 30218 06h 21m 25,91s +17° 45′ 49,0″ 6,32 0,78 417 G9:III:
HD 44780 44780 30501 06h 24m 43,75s +25° 02′ 55,4″ 6,35 −0,68 832 K2III
HD 49059 49059 32539 06h 47m 23,46s +18° 11′ 36,8″ 6,35 0,74 431 A2V
141 Егіздер 141 40724 28561 06h 01m 41,63s +22° 24′ 03,8″ 6,36 0,09 584 B8V
HD 58898 58898 36325 07h 28m 39,89s +27° 33′ 10,4″ 6,36 1,39 321 K2III
HD 61035 61035 37165 07h 38m 14,36s +24° 21′ 37,4″ 6,37 3,01 153 F0
19 Егіздер 19 46031 31105 06h 31m 37,44s +15° 54′ 12,7″ 6,38 1,33 334 A8V
HD 56176 56176 35253 07h 17m 03,36s +26° 41′ 23,3″ 6,38 1,59 296 G7IV
40 Егіздер 40 51688 33650 06h 59m 27,94s +25° 54′ 51,1″ 6,40 −1,43 1199 B8III
HD 47415 47415 31850 06h 39m 31,47s +24° 35′ 59,8″ 6,43 3,70 115 F8IV
HD 54563 54563 34608 07h 10m 06,79s +21° 14′ 53,3″ 6,43 3,11 150 G9V
HD 47020 47020 31650 06h 37m 27,29s +24° 35′ 27,0″ 6,44 0,33 543 A3V
25 Егіздер 25 47731 32019 06h 41m 20,90s +28° 11′ 47,9″ 6,45 −1,73 1411 G5Ib
HD 57049 57049 35548 07h 20m 06,84s +15° 08′ 34,7″ 6,45 −1,18 1094 A2Vn
HD 55130 55130 34860 07h 12m 49,08s +27° 13′ 30,2″ 6,46 3,24 144 F8V
32 Егіздер 32 48843 32404 06h 45m 54,20s +12° 41′ 36,8″ 6,47 −1,25 1140 A9III
HD 53744 53744 34367 07h 07m 24,88s +28° 10′ 36,1″ 6,47 0,34 549 B9V
HD 58050 58050 35933 07h 24m 27,65s +15° 31′ 01,9″ 6,47 −4,40 4866 B2Ve
HD 54986 54986 34763 07h 11m 46,84s +16° 58′ 35,1″ 6,50 −1,14 1098 K5
6 Егіздер 6 42543 29450 06h 12m 19,10s +22° 54′ 30,7″ 6,51 −4,09 4289 M1Ia-ab
79 Егіздер 79 62510 37811 07h 45m 09,34s +20° 18′ 57,8″ 6,53 0,78 460 A1V
15 Егіздер A 15 45352 30757 06h 27m 46,58s +20° 47′ 22,6″ 6,54 0,31 575 K0
10 Егіздер 10 43740 30003 06h 18m 54,43s +23° 36′ 11,9″ 6,58 −0,34 789 G5
2 Егіздер 2 41543 28969 06h 06m 48,66s +23° 38′ 19,0″ 6,67 −0,45 867 K0
23 Егіздер 23 46781 31525 06h 36m 02,12s +16° 47′ 49,5″ 6,73 2,25 257 F5
HD 50554 50554 33212 06h 54m 42,83s +24° 14′ 44,0″ 6,86 4,40 101 F8V Экзопланетасы бар b
4 Егіздер 4 42216 29288 06h 10m 29,94s +22° 59′ 52,4″ 6,88 −0,21 853 B9
11 Егіздерв 11 43818 30046 06h 19m 19,30s +23° 28′ 09,9″ 6,91 −2,28 2248 B0II
12 Егіздер 12 43836 30049 06h 19m 22,52s +23° 16′ 28,2″ 6,95 −5,15 8579 A0II
49 Егіздер 49 55156 34861 07h 12m 49,38s +25° 44′ 55,3″ 7,05 −0,01 842 A0
R Егіздер 53791 07h 07m 21,40s +22° 42′ 13,0″ 7,68
ν Егіздер B ν 18 257937 06h 28m 53,70s +20° 14′ 20,0″ 8,00
15 Егіздер 15 257498 30756 06h 27m 45,94s +20° 46′ 59,6″ 8,59 7,31 59 G0
BD+20°1790 07h 23m 43,59s +20° 24′ 58,7″ 9,93 7,86 85 K5Ve Экзопланетасы бар b

Егіздер шоқжұлдызындағы объектілер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. E H Burritt - The geography of the heavens and class book of astronomy: Accompanied by a celestial atlas Huntington, 1840 Retrieved 2012-06-25
  2. E ColbertAstronomy without a telescope: being a guide-book to the visible heavens, with all necessary maps and illustrations George & C.W. Sherwood, 1869 Retrieved 2012-06-27
  3. K12.mi.us Мұрағатталған 27 қыркүйектің 2005 жылы.
  4. Constellation drawings (often but not always) following "The Stars - A new way to see them", H.A. Rey, 1952–1980, ISBN 0-395-24830-2.
  5. Jenniskens, Peter (September 2012). "Mapping Meteoroid Orbits: New Meteor Showers Discovered". Sky & Telescope: 22. 
  6. Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 236
  7. The Cambridge Guide to the Constellations by Michael E. Bakich, Cambridge University Press, 1995, page 210
  8. Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 229
  9. Cohen, Sheldon M.; Burke, Paul (1990). "New Evidence for the Dating of Aristotle Meteorologica 1-3". Classical Philology 85 (2): 126–129. doi:10.1086/367188. JSTOR 269702.