Конвертерлік процесс
Конвертерлік процесс — конвертерде сұйық шойынды құрамында оттек болатын газбен, не техникалық таза оттекпен үрлеу арқылы болатқа айналдыру.
Шойын қоспаларының (көміртегі, кремний, марганец, фосфор) тотығуы нәтижесінде бүкіл процесс бойында басқа негіздерден келетін жылусыз-ақ металды сұйық күйінде ұстауға жеткілікті шамада жылу бөлінеді.
Конвертерлік процеске оттекті конвертерлік процесс және кейбір жаңа процестер (мысалы, түптен оттекпен үрлеу, газдардың әкпен қоспаларымен құрама үрлеу және т.б.), сондай-ақ өткен ғасырдың екінші жартысында өнеркәсіптік маңызы қалмаған Бессемер процесі мен Томас процесі жатады.[1]
Оттекті конвертерлік процесс[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Оттекті конвертерлік процесс — балқытылған шойынның үстіне тазалығы 95,5%-дан артық техникалық оттегіні үрлеу арқылы жоғары сапалы болат алу әдісі.
Сыйымдылығы 300 тоннаға дейін жететін тұйық табанды конвертердің жоғары жағынан сумен салқындатылған үрлеуіш арқылы 0,8-1,2 МПа қысыммен оттегі үрленеді. Оттек үрлене бастаған кезде фосфорды байланыстыратын негізгі қож түзу мақсатында конвертерге әктас салынады. Үрлеу нәтижесінде шойынның құрамындағы қоспалар тотықтанады да, жылу бөлінеді. Осының салдарынан балқыманың температурасы жоғарылайды, әрі ондағы бөгде қоспалардың мөлшері кемиді. Балқымадағы көміртектің шамасы белгілі бір деңгейге дейін төмендегеннен соң (яғни шойын болатқа айналғанда), оттек үрлеу тоқтатылып, үрлеуіш конвертерден ажыратылады.
Құйылып алынатын болаттың температурасы 1100°С шамасында болады, оттек үрлеу нәтижесінде болат құрамындағы азоттың мөлшері 0,002-0,006%-ға дейін азайтылады, көміртек тотықтанып, металдағы үлесі 0,005-0,01%-ға дейін кемиді.[1]
Алынатын болаттың сапалары бірдей болғандықтан, қосымша отынды қажет етпейтін оттекті конвертерлік процесс мартен процесіне қарағанда анағұрлым өндірімді.
2006 жылға қарай әлемде 280-ге жуық оттекті конвертерлік цех жұмыс істеген, олар бүкіл болаттың 65,5%-ын өндірді.[2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсінідірме сөздігі. Кен ісі және металлургия. — Алматы, «Мектеп», 2003.
- ↑ А.Н. Смирнов Выплавка стали в кислородном конвертере
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
