Ливиядағы болгар дәрігерлерінің соты
Ливиядағы болгар дәрігерлерінің соты 2000 жылдан 2007 жылға дейін Ливияда бес болгар медбике, болгар дәрігері және Ливияда жұмыс істейтін палестиналық студент көптеген ливиялық балаларды АИВын әдейі жұқтырды деген айыппен өткен сот болды.
1990-шы жылдардың басында Бенгазиде АИВ/ЖИТС жағдайлары анықталды және олардың саны 1997-1998 жылдары өсті. 1998 жылы Болгариядан келген медбикелер тобы Бенгазидегі Аль Фатах ауруханасында жұмыс істей бастады.
1999 жылы 9 ақпанда Бенгазиде Ливия билігі бірнеше ондаған медицина қызметкерін ұстады, олардың арасында 23 Болгария азаматы болды. Бірнеше күннен кейін ұсталғандардың көпшілігі босатылды, бірақ болгар медбикелері Кристияна Вылчева, Нася Ненова, Валентина Сиропуло, Валя Червеняшка және Снежана Димитрова, болгар дәрігері Здравко Георгиев және палестиналық студент-практикант Ашраф әл-Хаджудж қамауда қалды. Бір жылдай олар куәгер ретінде ұсталды деп есептелді, бірақ 2000 жылы олар Ливия мемлекетін тұрақсыздандыру үшін Бенгазиде 400-ден астам балаға ВИЧ инфекциясын әдейі жұқтырды деп айыпталды.
Алайда бұл қылмыстық іс айғақтардың жеткіліксіздігіне байланысты тоқтатылды. Сотталушылар өз кінәсін мойындау азаптаумен берілгенін айтты[1].
Алайда 2002 жылы болгар дәрігерлері мен палестиналық студентке тағы да айып тағылды, бұл жолы есірткіні заңсыз тестілеу және АИВ/ЖИТСын жұқтыру. Алайда болгар тарапы мен халықаралық құқық қорғаушылардың талабы бойынша айыпталушылар түрмеден үйқамаққа ауыстырылды. 2004 жылдың мамырында сот болгар медбикелері мен палестиналық студентті өлім жазасына кесті, ал дәрігер Здравко Георгиев шетел валютасын заңсыз пайдаланды деген айыппен 4 жылға бас бостандығынан айырылды. Сот отырысында сарапшы ретінде сөз сөйлеген АИВ/ЖИТСын ашқан Люк Монтанье Ливия балаларының инфекциясы ауруханалардағы гигиенаның нашарлығынан және сотталушылар ауруханада жұмыс істей бастағанға дейін басталғанын айтқанына қарамастан, үкім шығарылды. Бенгазиде және айыпталушылардың өздеріне азаптау қолданылғанын мәлімдеді[1][2].
Халықаралық қауымдастықтың қысымымен Ливияның Жоғарғы соты 2005 жылдың желтоқсанында сотталғандардың адвокаттары берген апелляциялық шағымды қанағаттандырып, тергеу барысында өрескел қателер болғанын мойындап, істі қарауға жіберді. 2005 жылы 7 маусымда сотталғандарға азаптау қолданды деп айыпталған тоғыз Ливия полициясының соты өтті, бірақ олар ақталды.
2006 жылы 11 мамырда болгар медбикелері мен палестиналық студентке қатысты жаңа сот процесі басталды. Ливия билігі Болгария инфекция құрбандарының отбасыларының әрқайсысына 4,26 миллиард еуро – 10 миллион еуро көлемінде өтемақы төлесе, болгар медбикелері босатылуы мүмкін деп мәлімдеді. Алайда, Болгария билігі бұл іс жүзінде айыпталушының кінәсін мойындау болатынын айтып, өтемақы төлеуден үзілді-кесілді бас тартты. 2006 жылы 19 желтоқсанда сот тағы да бес медбике мен палестиналық студентті 1998 жылы 426 ливиялық балаға АҚТҚ жұқтырғаны үшін кінәлі деп таныды, олардың 52-сі қазірдің өзінде қайтыс болды және оларды өлім жазасына кесті[2].
2007 жылдың шілдесінде Ливияның Жоғарғы соты өлім жазасын күшінде қалдырды[3].
Алайда қаза тапқандардың туыстары сотталғандарды өлім жазасына кесу туралы талаптарын кері қайтарып алып, ауру жұқтырған әрбір бала үшін миллион доллар алуға келіскен. Барлығы 460 миллион доллар төленді. Осыдан кейін Ливияның Жоғарғы Сот Кеңесі өлім жазасын өмір бойына бас бостандығынан айыру жазасына ауыстырды. Еуроодақтың сыртқы байланыстар жөніндегі комиссары Бенита Ферреро-Вальднер мен Франция президенті Сесилия Саркозидің әйелі Триполиде үш күнге жуық уақыт болып, Ливия басшылығымен келіссөздер жүргізді. Осы келіссөздер барысында Францияға болгарлар жұмыс істеген Бенгазидегі аурухананы жөндеу туралы келісімге қол жеткізілді. Осыдан кейін Ливия билігі болгар дәрігерлері мен Болгария азаматтығын алған палестиналықты жазасын Болгарияға өтеуге келісті. 2007 жылы 24 шілдеде олар француз үкіметінің ұшағымен Болгарияға келді, ұшақ қонғаннан кейін бір сағат өтпей жатып Болгария президенті Георгий Пырванов жарлықпен оларды кешірді[4][1].
2011 жылы Ливиядағы азаматтық соғыс басталғанда Ливияның бұрынғы Әділет министрі Абдель Джалил болгар дәрігерлерінің ісі Ливия басшысы М. Каддафидің өзінің нұсқауымен ойдан шығарылғанын айтты[5][6][7].
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b c 1999 год: Сага о болгарских медиках в Ливии. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 шілде 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 шілде 2020.
- ↑ a b Ливия соты 426 балаға АИВ жұқтырған болгар медбикелерін өлім жазасына кесті. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 шілде 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 шілде 2020.
- ↑ Ливия открыла торги. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 шілде 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 шілде 2020.
- ↑ Здравствуй, София!. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 шілде 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 шілде 2020.
- ↑ Ливия: советы болгарских медсестер. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 шілде 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 шілде 2020.
- ↑ Libyan justice: medicine on death row (24 ақпан 2011). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 ақпан 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 24 ақпан 2011.
- ↑ Libyan recognition of the AIDS process – moral satisfaction for Bulgarians (болг.) (24 ақпан 2011). Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 шілде 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 қаңтар 2020.