Люция Яновна Гарута

Люция Яновна Гарута Lūcija Garūta
Негізгі ақпарат
Туған күні	14 мамыр 1902 (1902-05-14)
Туған жері	Рига
Қайтыс болған күні	15 ақпан 1977 (1977-02-15) (74 жас)
Қайтыс болған жері	Рига
Мемлекет	КСРО  Ресей империясы  Латвия
Мамандықтары	Орындаушы, сазгер, пианиношы
Аспабы	Фортепиано
Жанры	Классикалық музыка

Люция Яновна Гарута (латышша Lūcija Garūta; 1902 ж. 14 мамыр, Рига – 1977 ж. 15 ақпан, Рига) — латыш пианисті және композиторы. Латвия КСР еңбек сіңірген әртісі (1962).

Өмірбаяны

Люция жеті жасында Ото Фогельманистен фортепианода ойнауды үйреніп бастады, содан кейін Мария Жилинскаяда оқыды және Николай Алунананың жетекшілігімен гармонияны оқыды. 1924 жылы Латвия консерваториясын Язеп Витоланың қол астында композицияны оқып бітірді және бір жылдан кейін Людмила Гомане-Домбровскаядан фортепианода ойнаудан сабақ алды. 1925 – 1926 жж. Рига радиосында жұмыс істеді. Ол Парижде өз дағдыларын жетілдіруді жалғастырды, онда фортепиано бойынша Альфред Корто және Изидор Филипптен, аспап өңдеу бойынша Пол Ле Флемнен және композиция бойынша Поль Дюкадан сабақ алды. Солист және концертмейстер ретінде ол Латвияда және шетелде көптеген концерттер берді. Содан кейін ауруына байланысты ол негізінен композициядан сабақ беруге ауысты. 1940 жылдан бастап Латвия мемлекеттік консерваториясында музыка теориясы мен композициясынан сабақ берді, 1973 жылдан бастап — профессор атағын алды.

Люция Яновна Гарута Ригадағы Орман зиратында жерленген.

Гарута тұрған Марияс көшесіндегі үйде орнатылған мемориалдық тақта.

Латвия тәуелсіздігін алған соң Гарутаның музыкасын танымал ететін Гарута қоры құрылды. Гарута тұрған Марияс көшесіндегі №11 үйде мемориалдық тақта орнатылған.

Шығармашылығы

Гарутаның шығармашылығына кеш романтизм ағымының композиторлары және Скрябин әсер етті. «Господь, Твоя земля в огне!» (латышша Dievs, Tava zeme deg!) тенор, баритон, хор және орган үшін 1943 жылы Андрей Эглитис сөзіне жазған ораториясы көпшіліктің назарын аударды. Ораторияның премьерасы 1944 жылы 15 наурызда Ригадағы Әулие Гертруда соборында өтті, орындаушылар оның жетекшілігімен Теодор Рейтер хоры, әншілер Адольфс Кактинш пен Марис Ветра болды, орган партиясын автор орындады; Премьераның аман қалған аудиожазбасынан бомба жарылыстарының дыбыстарын естуге болады. Кеңестік кезеңде оратория жоғалды деп есептелген, бірақ 1982 жылы композитор және музыкатанушы Лонгинс Апкалнс неміс радиостанцияларының мұрағатынан аудиожазбаны тауып, партитураны қалпына келтірді. 1982 жылы 8 мамырда Стокгольмде оратория қайтадан орындалды. КСРО-да ораторияның қайта жандануы 1988 жылы өтті, оны Имант Кокардың жетекшілігімен «Ave Sol» хоры орындады. Қазіргі уақытта «Господь, Твоя земля в огне!» ораториясы Латвияның мәдени канонына енгізілген.

Марапаттары

• «Ерен еңбегі үшін» медалі (01.03.1956);
• Латвия КСР еңбек сіңірген әртісі (1962).

Библиография

• С. Стумбре. Звёзды и земля: жизнь и творчество Люции Гаруты (Zvaigznes un zeme: Lūcija Garūta dzīves un daiļrades gaitā). — Рига, 1969