Пусан
| Қала-метрополия | |||
| Пусан | |||
| 부산 광역시 釜山廣域市 | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
| Аймағы | |||
| Ішкі бөлінісі |
15 ку, 1 кун | ||
| Майор | |||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары |
35°06′ с. е. 129°02′25″ ш. б. / 35.100° с. е. 129.04028° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 35°06′ с. е. 129°02′25″ ш. б. / 35.100° с. е. 129.04028° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Бұрынғы атаулары |
Кочхильсангун (VI ғасыр), Тоннэ (757-1910 жж.), Фудзан | ||
| Жер аумағы |
765,46 км² | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны |
3 535 620 адам (2009) | ||
| Тығыздығы |
4825 адам/км² | ||
| Ресми тілі | |||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды |
051 | ||
|
busan.go.kr (кор.) | |||
Пусан шекарасы
| |||
 Ортаққордағы санаты: Пусан | |||
Пусан (кор. 부산) — «Корея Республикасының теңізді елордасы» деп те аталатын, Корея Республикасындағы ең ірі порт және Сеулден кейінгі ең ірі қала. Тікелей орталыққа бағынатын қала болып табылады. Қаланың корей тіліндегі ресми атауы «Пусан қала-метрополиясы» (кор. 부산광역시 Пусан кванъёкси). Пусан қаласы Корей түбегінің оңтүстік-шығыс бөлігінде, Корей бұғазының жағалауында орналасқан. Халқы тығыз орналасқан аймақтарға Нактонган және Суёнган өзеңдерінің арасындағы аумақты жатқызуға болады, таулар қалалық аудандардың шекарасы деп қарастыруға болады.
1950 жылдың 4 тамызы мен 18 қыркүйек айларының арасында Пусан периметрі Корей соғысында Оңтүстік Кореяның қорғаны болды.
2002 жылдары Пусанда Азия ойындары және футболдан FIFA World Cup әлем чемпионаты болды. ал 2005 жылы Азиялық Тынықмұхит аралық экономиялық әріптестік форумының астанасы атанды. 2005 жылдың 14 қарашасында Пусан қаласы 2020 жылғы Олимпиадалық ойындардың жүргізілу аумағына үміткер атанды.
Қазіргі таңда Пусан — Азиядағы заманауи қала болып табылады. Қала өзінің ауқымды көк тіреген үйлерімен және архетиктуралы көзқызығарлық жерлерімен танымал. Бұл жерде әлмдегі ең үлкен универмаг — «Синсеге Сентум Сити» және Корея Республикасындағы ең биік ғимарат — «Doosan Haeundae We've the Zenith Tower A» орналасқан.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]«Самгук саги» бойынша қала біздің дәуіріміздің басында Кочхильсангук (немесе Кочхильсангун), Тонногук, Чансангук немесе Нэсангук деген атпен пайда болды, ал 757 жылы Кончхильсангун жаңа Тоннэ атауын алды.Пусан атауы алғаш рет Чосон дәуірінде «Синджын тонгук ёджи сыннам» географиялық сипаттамасында айтылған. «Синджын тонгук еджи сыннаму» бойынша Пусан сөзі Тоннэ қалалық округінің оңтүстігіндегі порт пен балықшылар ауылының атауы, бұл атау ауыл орналасқан таудың пішіні «құмыра-тау» тіркесінен шыққан. Бұл ауылдағы порт Пусанпхо деп аталды.
XV ғасырдың басынан бастап 1592 жылға дейін Тоннэдегі Пусанпхо елдің негізгі сауда порты болды. Ең алдымен порт арқылы Жапониямен сауда жүргізілді. 1592 жылы жапон әскерлері Тоётоми Хидэёси басшылығымен қаланы басып алғаннан кейін Имдин соғысы басталды. 1598 жылдан 1876 жылға дейін Пусан сыртқы сауда үшін жабылды, содан кейін Кореяның ашылған алғашқы қаласы болды, бірақ 1883 жылға дейін ол тек Жапониямен сауда жасады. Порт ашылғаннан кейін жапондар Пусанда өз көшелерін, содан кейін квартал тұрғызды. 1910 жылдан бастап ол Жапония протекторатының астына өтті және жапон кварталының территориясы Тоннэден бөлінді, нәтижесінде Пусан деп аталатын тәуелсіз қалаға айналды, ал Тоннэ уезд мәртебесіне ие болды.
Пусан ірі сауда және өнеркәсіп орталығына айналды. Ол теміржол паромымен Жапонияның Симоносеки қаласымен байланысты болды. 1925 жылдан бастап Пусан Кёнсан-Намдо провинциясының әкімшілік орталығы болды. 1950-53 жылдары Корея соғысы кезінде қала Корея Республикасының уақытша астанасы болды, себебі ол КХДР шекарасынан ең алыс нүкте, сонымен қатар АҚШ пен оның одақтастарының Кореядағы негізгі әскери базасы. 1950 жылдың 4 тамызы мен 18 қыркүйегі аралығында Пусан периметрі Оңтүстік Кореяның соңғы қорғаныс шекарасы болып қала берді.Соғыстан кейін, 1963 жылға дейін ол провинцияның орталығы болып қала берді, содан кейін ол Тоннэ аумағының көп бөлігін өзіне қосу арқылы тікелей бағынышты қала болды, ал 1995 жылдың қаңтарынан бастап қала-метрополия болды.
Ішкі бөлінісі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әкімшілік аймақтарына 15 қалалық аудан («ку») және 1 уезд («кун») кіреді:
- Пукку (북구; 北區)
- Пусанджингу (부산진구; 釜山鎭區)
- Тонгу (동구; 東區)
- Тоннэгу (동래구; 東萊區)
- Кансогу (강서구; 江西區)
- Кымджонгу (금정구; 金井區)
- Хэундэгу (해운대구; 海雲臺區)
- Чунгу (중구; 中區)
- Намгу (남구; 南區)
- Сахагу (사하구; 沙下區)
- Сасангу (사상구; 沙上區)
- Согу (서구; 西區)
- Суёнгу (수영구; 水營區)
- Йондогу (영도구; 影島區)
- Йонджегу (연제구; 蓮堤區)
- Киджан уезді (기장군; 機張郡)
| Пусан (1971-2000) ауа райы | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | Жыл |
| Орташа максимум, °C | 7,6 | 9,1 | 13,0 | 17,8 | 21,5 | 24,0 | 27,3 | 29,2 | 26,1 | 22,1 | 16,1 | 10,3 | 18,7 |
| Орташа температура, °C | 3 | 4,3 | 8,3 | 13,4 | 17,4 | 20,5 | 24,2 | 25,7 | 22,1 | 17,3 | 11,3 | 5,6 | 14,4 |
| Орташа минимум, °C | −0,7 | 0,5 | 4,6 | 9,7 | 14,0 | 17,7 | 21,9 | 23,2 | 19,2 | 13,7 | 7,6 | 1,8 | 11,1 |
| Жауын-шашын нормасы, мм | 38 | 45 | 86 | 136 | 154 | 223 | 259 | 238 | 167 | 62 | 60 | 24 | 1492 |
| Дерекнама: Korea Meteorological Administration | |||||||||||||