Азия ойындары
![]() Азия ойындарының эмблемасы | |
Ұраны | Әрқашан алға |
---|---|
Бірінші рет |
![]() |
Әрбір | əрбір төрт жыл сайын өткізіледі |
Соңғы рет |
![]() |
Мақсаты | Азия құрлығында халықтар үшін бірнеше спорттық іс-шара |
Веб-сайты | Olympic Council of Asia |
Азия ойындары, Азияда – төрт жыл сайын 1951 жылдан бері Азия елдерінің барлығында өткізілетін спорт жарысы. Ойындардың жалпы ұзақтығы – ашылу және жабылу салтанатын қоса алғанда, кем дегенде 7 және 16 күннен артық емес. Ойын Халықаралық Олимпиада комитетінің қадағалауымен Азиялық Олимпиада кеңесімен реттеледі. Азия ойындарының эмблемасы, туы, ұраны мен әнұраны осы кеңес меншігі болып табылады.

Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Азия ойындарының пайда болуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Азияның бірнеше елі тәуелсіздік алды. Көптеген жаңа ел өзара түсіністікті нығайтуға көмектесетіндей жарыстардың жаңа түрлерін жасағысы келді. 1948 жылғы тамыз айында Лондонда ХІV Олимпиада ойындарының барысында Үндістан Олимпиада комитеті өзінің басшысы Гуру Дутт Сонди тұрғысында Азия спорт командаларының басшыларына «Азия Атлеттік Федерациясын» құруға келіскен Азия ойындарын өткізу идеясын талқылауды ұсынды. 1949 жылы ақпанда «Азия ойындарының федерациясы» құрылды. Бірінші Азия ойындарын Нью-Делиде өткізуге шешім қабылданды.
Федерацияның құрылуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1962 жылы федерацияда Тайвань және Израильді қабылдау мәселесі бойынша дау туындады. Ойынды қабылдаушы Индонезия аталған елдерді федерацияға қабылдауға қарсы болды. 1970 жылы Оңтүстік Корея Солтүстік Корея тарапынан болатын қауіпке байланысты ойындарды жүргізе алмады, ойындар Корея қаражатын пайдаланып Таиланд астанасы – Бангкокта өткізілді. 1977 жылы Пәкістан Бангладеш пен Үндістан арасындағы қақтығыс салдарынан ойындарды өткізе алмады. Ойындар тағы Бангкокқа ауыстырылды. Осы оқиғалардан кейін Азияның Ұлттық Олимпиада комитеттері Азия ойындары федерациясының жарғысын өзгерту туралы шешім қабылдады. «Азиялық Олимпиада кеңесі» деп аталған жаңа бірлестік құрылды. Осы кеңес 1986 жылдан бері ойындарды қадағалайды. Тайвань федерацияға қабылданды, бірақ АОК ХОК стандарттарына сәйкес оны «Қытай» (Тайпэй) деп атайды. Израиль шығарылып тасталып, еуропалық жарыстарға қосылды.
Кеңейтілуі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1994 жылы бірнеше елдің қарсы болуына қарамастан АОК бұрынғы кеңес республикаларын ойындарға шақырды. Олар: Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан және Тәжікстан.
Ең бірінші және екінші қысқы Азия ойындарын жапон мемлекеті қатарынан екі рет 1986-1990 жылдары өткізді. Алғашқыда спорттың 7 түрінен жарыстар болса, төрт жылдан кейін спорттың 6 түрінен өткізді. Бұдан кейін Қытай мемлекетінің Харбин қаласында 1996 жылы спорттың 7 түрінен 10 мемлекет қатысқан ойындар ұйымдастырылды. Төртінші Азиада алауы 1999 жылы Корей елінің Кангвон қаласында тұтанды. Бесінші Азиада ойынының жалауын желбірету 2003 жылы Жапон мемлекетінің еншісіне тиді. Азиада ойындарын өткізу мәртебесі Қытай еліне 2007 жылы қайта оралды. Енді міне, жетінші алау 2011 жылы Қазақ елінде маздады.
2007 жылы Аустралия АОК-ға кіруден бас тартты, өткені ол Океания ұлттық олимпиадалық комитеттеріне мүше (ал 2015 жылдан Тынықмұхиты ойындарына қатысады).
2010 жылғы Азия ойындарында бірінші рет крикет таныстырылды.
Қатысушы елдер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Спорт түрлерінің тізімі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
|
Азия ойындарының тізімі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жыл | Нөмір | Орын | Күні | Мемлекеттер |
1951 | I | ![]() |
4—11 марта | 11 |
1954 | II | ![]() |
1—9 мамыр | 19 |
1958 | III | ![]() |
24 мамыр — 1 маусым | 16 |
1962 | IV | ![]() |
24 тамыз — 4 қыркүйек | 12 |
1966 | V | ![]() |
9—20 желтоқсан | 16 |
1970 | VI[1] | ![]() |
9—20 желтоқсан | 16 |
1974 | VII | ![]() |
1—16 қыркүйек | 19 |
1978 | VIII[2] | ![]() |
9—20 желтоқсан | 19 |
1982 | IX | ![]() |
19 қараша — 4 желтоқсан | 23 |
1986 | X | ![]() |
20 қыркүйек — 5 қазан | 23 |
1990 | XI | ![]() |
22 қыркүйек — 7 қазан | 36 |
1994 | XII | ![]() |
2—16 қазан | 42 |
1998 | XIII | ![]() |
6—20 желтоқсан | 41 |
2002 | XIV | ![]() |
29 қыркүйек — 14 қазан | 44 |
2006 | XV | ![]() |
1—15 желтоқсан | 45 |
2010 | XVI | ![]() |
12—27 қараша | 45 |
2014 | XVII | ![]() |
19 қыркүйек — 4 қазан | 45 |
2018 | XVIII | ![]() |
тамыз 18 - қыркүйек 3 | 45 |
2022 | XIX | ![]() |
қыркүйек 23 - қазаң 8 | 45 |
2026 | XX | ![]() |
қыркүйек 19 - қазан 4 | |
2030 | XXI | ![]() |
қараша | |
2034 | XXII | ![]() |
қараша |
Жалпы медальдар санағы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ойындар тарихында бүкіл қатысушы 46 ұлттық олимпиада комитеттерінің 43-і кем дегенде жарыста бір медаль жеңіп алған, бір де бір медаль ала алмаған үш мемлекет қалды:Бутан, Мальдивтер және Шығыс Тимор әлі бір медаль ұтып ала алмаған. 38 ұлт кем дегенде бір алтын медаль жеңіп алған (тек Жапония мен Үндістан ғана әрбір Азия ойындарында кем дегенде бір алтыннан ұтып алған), ал ойындар тарихында Жапония мен Қытай ғана жалпы чемпиондар атанған.
Орын | Ел | Алтын | Күміс | Қола | Барлығы |
---|---|---|---|---|---|
1 | ![]() |
1674 | 1105 | 791 | 3570 |
2 | ![]() |
1084 | 1104 | 1054 | 3242 |
3 | ![]() |
787 | 722 | 916 | 2425 |
4 | ![]() |
192 | 202 | 217 | 611 |
5 | ![]() |
165 | 180 | 292 | 637 |
6 | ![]() |
183 | 239 | 357 | 779 |
7 | ![]() |
144 | 189 | 311 | 644 |
8 | ![]() |
121 | 161 | 188 | 470 |
9 | ![]() |
118 | 164 | 304 | 586 |
10 | ![]() |
98 | 130 | 264 | 492 |
Барлығы | 5,258 | 5,231 | 6,390 | 16,879 |
Қайнары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- 2026 Азия Жазғы Ойындарының ресми сайты
- Азия Олимпиадалық Кеңесінің сайты Мұрағатталған 14 сәуірдің 2012 жылы. (ағыл.)