Радиогидрогеология

Радиогидрогеология– гидрогеология ғылымының жер асты суларының радиоактивтiлiгiн зерттейтiн саласы. Бұл суларда радиоактивтiк элементтер уран, радий, торий, радон, актиний, т.б. және олардың ыдырауынан пайда болып, бiраз уақыт сақталатын заттар кездеседi. Жер асты суларына түрлi практикалық мақсаттарда (медицинада, өндiрiсте, техникада, iздеп-барлау жұмыстарында) қолданылатындарын және өзгелерден толығырақ зерттелген, құрамында уран қатарындағы элементтер болатын суларды жатқызуға болады. Жер асты суларын радиоактивтiк сулар қатарына жатқызу олардың қолданылатын бағыттарына байланысты. Мысалы, бальнеологиялық мақсатта пайдаланылатын суда радонның мөлшері 50 эманнан (14 Махе бiрлiгi) кем болмауы қажет. Мұндай минералды жер асты сулары Қазақстанның Iле, Жоңғар Алатауы, Алтай тауларында және Орта Қазақстан қыраттарында кездеседi. Олар гранит және қышқыл тау жыныстарының жарықтарында қалыптасқан. Шипалық қасиетi жағынан радиоактивтiк сулар екi топтан тұрады:

• 1)оттектi, азот құрамды, минералд. аз, шипалық қасиетi тек радонның көп болуына байланысты суық сулар (Зерендi, Макинск, Қызылрай, Шыңғыс, Ақтоғай – Қарқаралы және Ұлытау аймағындағы су көздерi);
• 2) сiлтiлi, минералд. аз, организмге шипалығы радон және кремний қышқылының болуымен анықталатын температурасы жоғары жылы сулар (Талғар, Меркi, Қорғас, Жаркент-Арасан, Талды-Арасан, Қалба-Нарын, Жоғ. Ивановка, Құйын, т.б. минералды су көздерi). Бұл сулардың құрамында радоннан басқа (мг/л есебiмен): кремний қышқылы (20–50), бор (2–3), фтор (2–8), аздаған йод пен бром болады. Радонды жер асты сулары жүйке, жүрек, қан таралу, қимыл мүшелерiнiң ауруларына шипалы.