Ресей рублі

Рубль
	орыс. Рубль (орыс.) ; Ruble (ағылш.) ; Rouble (фр.)
5,000 ₽ банкнотасы	Монеталары
	Кодтар және таңбалар
Кодтар ISO 4217	RUB (643)
Символы	₽
Аббревиатуралар	руб.
	Айналым шекарасы
Ресми түрде	Ресей; Мойындалмаған мемлекеттер; Абхазия; Оңтүстік Осетия; Донецк Халық Республикасы; Луганск Халық Республикасы
	Айналымдағы монеталар және банкноталар
Монеталар	1, 2, 5, 10
Банкноталар	5, 10, 50, 100, 500, 1,000, 5,000
	Бонкноталар және монеталар өңдірісі
Эмиссиялық орталық	Ресей Орталық Банкы
	https://cbr.ru/
Банкнота өңдіруші	Гознак
	https://goznak.ru/
Ақша сарайы	Мәскеу Ақша Сарайы; Санкт-Петербург Ақша Сарайы
	Бағамдар ХВҚ, ЕОБ және ҚРҰБ мәліметтері бойынша аутоматты түрде жаңартылып отырады.

Ресей рублі^[1] (орыс. Российский рубль; белгісі: ₽, руб; коды: RUB) немесе Рубль — Ресей Федерациясының ресми валютасы. Валюта 1993 жылы қыркүйек айында КСРО рублінің орнын алды. Рубль 100 копейкаға бөлшектенеді.

1993 жылы КСРО рублі мен Ресей рублінің баға айырмашылығы болмаған (1 SUR = 1 RUR), бірақ 1998 жылғы кризистың алдында рубль бағасы мен коды өзгеріп, 1 RUB = 1,000 RUR болды.

Рубль атты валюта Ресей империясы замандарынан бері қолданылып жүр. Қазір рубль тек Ресей, Беларусь пен Транснистрия мемлекеттерінде, Ресей басқаратын оккупацияланған территорияларда (Луганск пен Донецк Халық Республикалары) және Грузия мемлекетінің Абхазия мен Оңтүстік Осетия территорияларында қолданылыста.

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Толық мақаласы: Рубль

Рубль валютасы орыс жерінде 14-ші ғасырдан бері қолданылуда, ол әлемнің стерлингтен кейінгі ең көне валютасы. Ол 1704 жылы, Ресей империясының құрылғанына дейін қолданыста болуды бастады, және де рубль — Еуропадағы бөлшектерге бөлінген тұңғыш валюта.

RUR (1992–1998)[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кеңес одағының ыдырауынан кейін Ресейдің валютасы уақытша КСРО рублі еді. Кейінірек, 1993 жылы Ресей Рублі тұңғыш қабылданды. Оның ISO 4217 коды RUR еді (RUssian Ruble) және ол КСРО рублімен тең еді.

Ресей Федерациясының алғаш жылдарында оның экономикасы өте нашар еді. 1992 жылы $1=125 RUR болған рубль 1998 жылы $1=6,000 RUR болып кеткен. Сол жылы рубль валютасы өзгерстерге ұшырап, коды мен баға ауыстырылды.

RUB (1998–қазір)[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Рубльдің өзгеруінен кейін Ресейді көп ұзамай кризис күтті. Кризистың барысында 1$-ға тең 6₽ 20₽-ға айналды.

2001–2013 жылдары $1=30₽ бағасымен өзгермеген еді, бірақ Қырым аннексиясынан кейін 2013–2021 жылдары 1$= 60-80₽ дейін төмендейді. 2022 жылы рубль Ресейдің Украинаға басып кіруі нәтижесінде одан да төмендеген (1$=110₽).

Монеталары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1998 жылдан бері қазіргі кезде қолданылыстағы монеталарының тізімі:

Қолданыстағы монеталар^[2]
Суреті		Бағасы	Техникалық параметрлері
Алды	Арты	Бағасы	Диаметрі	Массасы
		1 коп.	15.5 мм.	1.5 г.^[3]
		5 коп.	18.5 мм.	2.6 г. ^[4]
		10 коп.	17.5 мм.	1.95 г. ^[5]
		10 коп.	17.5 мм.	1.85 г.
		50 коп.	19.5 мм.	2.90 г.^[6]
		50 коп.	19.5 мм.	2.75 г.
		1 руб.	20.5 мм.	3.25 г.
				3.00 г.
				3.00 г.
		2 руб.	23 мм.	5.10 г.
				5.00 г.
				5.00 г.
		5 руб.	25 мм.	6.45 г.
				6.00 г.
				6.00 г.
		10 руб.	22 мм.	5.63 г.
		10 руб.	22 мм.	5.63 г.

Қағаз ақшасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1997 басылымы^[7]
Суреті		Бағасы	Пропорциясы	Басталды
Алдыңғы жағы	Артқы жағы	Бағасы	Пропорциясы	Басылуы	Қолданылуы
		5 ₽	137 × 61 мм.	1997	1 қаңтар 1998
		10 ₽	150 × 65 мм.	1997 2001 2004
		50 ₽
		100 ₽
		500 ₽		1997 2001 2004 2010
		1,000 ₽	157 × 69 мм.	2001 2004 2010	1 қаңтар 2001
		5,000 ₽	157 × 69 мм.	2006 2010	31 шілде 2006

2017–2025 басылымы^[7]
Суреті		Бағасы	Пропорциясы	Күні
Алды	Арты	Бағасы	Пропорциясы	Басылуы	Қолданысы басталуы
		100 ₽	150 × 65 мм.	2022	30 шілде 2022
		200 ₽	150 × 65 мм.	2017	12 қазан 2017
		2,000 ₽	157 × 69 мм.	2017	12 қазан 2017