Салыстырмалы лингвистика
Салыстырмалы лингвистика (ағылш. Comparative linguistics, кейде компаративті лингвитика) — тілдерді шыққан тегіндегі жакындығына, типологиялык құрылымына салыстыра зерттеу жасайтын лингвистика саласы. Оның мақсаты - таңба, таңбалауыш және таңбалаудың, соған сай сөз-сөйлем мағыналарының тарихи өзгерісіне назар аудара отырып, салғастырылатын тілдер арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты айқындау.
Тілдер арасындағы салғастыру әр тілдің әртүрлі деңгейлері мен элементтері арасында жүргізіледі: грамматикалық құрылым, құрылымдық-семантикалық ұқсастықтар мен айырмашылықтар, тілдін лексикалық, фонетикалық, семантикалық құрылымы мен категориялары т.б. Салыстырмалы лингвстика тіл философиясы әдіснамасындағы түрлі әдістерді қатар қолдана отырып, негізінен салыстыру әдісін негізгі орынға қояды.[1][2]
Тілдердегі генетикалық туыстық әдетте жақын тілдердің ортақ шығу тегін, әсіресе прото-тілдік жүйелерді білдіреді. Салыстырмалы лингвистика тіл отбасылары мен жүйелерін құруға, прото-тілдерді құрылымдауға, тілдік құжаттардағы өзгерістерді нақтылауға бағытталған. Салыстырмалы лингвистер расталған (attested) және құрылымданған (reconstructed) формалар арасындағы нақты айырмашылықты айқындау үшін сақталған мәтіндерде кездеспейтін кез келген пішінге жұлдызшаның префиксін қояды. Қарапайым тексеруден бастап компьютерлік болжамды тестілеулерге дейінгі тілдік жіктеулерді жүргізудің бірқатар әдістері осы лингвистика саласында әзірленді. Мұндай әдістер ұзақ даму процесінен өтіп қалыптасқан.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9
- ↑ Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3