Сарқырама

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Сарқырама – судың өзен арнасын көлденең кесіп өтетін тік жартасты кертпештен құлап, тік ағуы. Тым қатты және борпылдақ жыныс қабаттары кезектесе қалыптасқан өңірлермен өтетін өзендер бойында пайда болады. Жиегі үнемі шайылу салдарынан Сарқырама өзен ағысын бойлай жоғары шегіне береді. Су бірнеше кертпештен каскад құрып құлауы мүмкін. Дүние жүзіндегі ірі Сарқырама: Оңтүстік Америкадағы Анхель (биікт. 1054 м), Африкадағы Тугела (биікт. 933 м) және Виктория (биікт. 120 м). Қазақстанда Алтай, Іле Алатауы, Жетісу Алатауы тауларының өзендерінде кездеседі.[1] Су бірнеше кертпештен қатарынан сарқырама легін құрай (каскад) құлауы мүмкін.

Парана өзеніндегі Игуасу сарқырамалары (Аргентина/Бразилия)

Дүние жүзіндегі аса ірі сарқырамалар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Биіктігі Аты Мемлекет Өзен
979 м Анхель Венесуэла Чурун
948 м Тугела ОАР Тугела
914 м Три сестры Перу
900 м Олоупена АҚШ
895,4 м Умбилла Перу
860 м Виннуфоссен Норвегия Винну
850 м Балайфоссен Норвегия Балай
840 м Пуукаоку АҚШ
840 м Джеймс Брюс Канада
836 м Браун Жаңа Зеландия
820 м Струпенфоссен Норвегия Струпен
818 м Утигард Норвегия Утигардсельва
792 м Вайхилау АҚШ Вайхилау стрим
788 м Колониал Крик АҚШ Колониал Крик
774 м Монге Норвегия Монгельбек

Ресей сарқырамалары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Биіктігі Аты Аймақ Өзен
482 м Тальниковый сарқырыма плато Путорана
~600 м Зейгалан Орталық Кавказ
328 м Кинзелюкский Саян Кинзелюк
~250 м Чараор Шығыс Кавказ Чараор
~200 м Грандиозный Саян Водопадный
~200 м Фишт Батыс Кавказ Пшеха
~160 м Учар Алтай Чульча
~150 м Киштинская Саяны Үлкен Кишта
141 м Илья Муромец Курилы, Итуруп
103 м Ашильтинский Шығыс Кавказ Ашильтинка

Галерея[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том